شمش بیلت یا شمشال جز اولین فرآورده‌های قابل حمل فولاد است که در فرآیند نورد فولاد تهیه می‌شود. اگر شمش تهیه شده در کارخانه به طور مستقیم پس از تولید به مصرف نورد برسد به آن شمشال یا شمش بیلت می‌گویند. به طور کلی شمش‌ها دارای سطحی ذوزنقه‌ای شکل هستند که طول آن‌ها به 2 متر هم می‌رسد. انواع شمش با تفاوت‌هایی در کاربرد طول و عرض و شکل ظاهری ایجاد می‌شوند. شمشال از نظر شکل طول بیشتری در مقایسه با بقیه انواع شمش دارد ولی سطح آن می‌تواند به صورت دایره یا مربع باشد به طور معمول عرض بیلت کمتر از 15 مترمربع است و سطح آن 230 مترمربع می‌باشد.
کاربرد شمشال در صنعت
شمشال جز محصولات پرکاربرد در صنعت است. شمش بیلت یا شمشال بیشتر در تولید میله و میلگرد ساده و آجدار و سیم و مفتول استفاده می‌گردد. از شمس بیلت در ساخت تمام مقاطع فولادی به جز ورق استفاده می شود. رایج‌ترین محصول تولید شده از بیلت، میلگرد است که در پروژه‌های عمرانی و ساختمانی کاربرد زیادی دارد. بیلت در پل سازی و صنایع ریلی و اکستروژن هم کاربرد دارد. تیرآهن، نبشی، ناودانی، سپری، لوله های بدون درز و مانیسمان از دیگر مواردی هستند که در ساخت آن ها از این شمش استفاده می شود.
انواع رده‌های بیلت
شمش بيلت در رده های مختلفي مانند 3SP و SP5 توليد مي‌گردد. بیلت SP3 نسبت به رده‌ی دیگر انعطاف بیشتری دارد و قابل کشش، خمش، و پیچش و استحکام بیشتری است؛ ولی بیلت SP5 باثبات‌تر است و برای سازه‌هایی مناسب است که در معرض نیرو و فشار نباشند. این نوع بیلت قیمت کمتری هم در مقایسه با بیلت‌های قابل انعطاف دارد.
در فرآیند نورد فولاد علاوه بر بیلت محصولات دیگر هم تولید می‌شوند که از شمش ساخته می‌شوند این محصولات شامل اسلب و بلوم هستند. اسلب، بلوم و بلیت برای این که به کاربرد نهایی خود برسند باید چندین مرحله فرآوری دیگر را هم طی کنند.
شکل ظاهری شمس بیلت
بیلت به عنوان یکی از محصولات میانی نورد فولاد، سطح مقطع دایره‌ای یا مربعی شکل دارد. مساحت آن کمتر از ۲۳۰ سانتی متر مربع و طول بیشتری نسبت به شمش دارد؛ به همین دلیل معمولاً برای تولید محصولات بلندی مانند میلگرد و مفتول از آن استفاده می‌گردد. سطح مقطع بیلت دایره یا مربع و در بعضی موارد به شکل هشت ضلعی است. در حالی که سطح مقطع اسلب به شکل مستطیل است. شمشال سطح مقطع کوچکتری نسبت به بلوم دارد. همچنین بیلت یا شمشال دارای چگالی بیشتری در مقایسه با انواع دیگر شمش نیز هست.
روش تهیه شمش بیلت در صنعت
شمش‌های فولادی به دو روش در کارخانجات فولاد تولید می‌شوند. یکی استفاده از کوره بلند و دیگری روش قوس الکتریکی نام دارد:
-
تولید شمش فولادی با استفاده از روش کوره بلند :
روش کوره بلند (Blast Furnace) روشی معمول در تولید شمش‌های فولادی است. در این روش سنگ‌آهن همراه با قراضه آهن وارد کوره بلند می‌شود و سپس با استفاده از اکسیژن ذوب می‌شوند، در این فرآیند اکسیژن توسط دو لوله نیزه‌ای شکل وارد کوره می‌شود، ورود اکسیژن به کوره دو برابر سرعت صوت انجام می‌گیرد و سپس گرما دهی شروع می‌شود. اضافه‌کردن اکسیژن سبب عمل اکسیداسیون شده که باعث از بین رفتن ناخالصی‌ها خواهد شد؛ همچنین برای جذب ناخالصی‌ها در حین فرآیند، آهک نیز به کوره اضافه می‌گردد. آهک و ناخالصی‌ها واکنش داده و تولید سرباره می‌کند. فولاد تولید شده در روش کوره باز اکسیژنی، از حفره کنورتور خارج می‌شود.
-
تولید شمش فولادی با استفاده از کوره قوس الکتریکی (EAF)
در این روش شمش از ضایعات فولادی به دست می‌آید، این ضایعات از سه دسته تشکیل شده‌اند، قراضه‌های خانگی، قراضه‌های صنعتی و قراضه‌های کهنه.
کوره قوس الکتریکی به شکل یک حمام بزرگ و با عمق کم است که الکترودهای کربنی بالای آن قرار گرفته‌اند؛ زمانی که قراضه‌ها و آهک وارد کوره شدند، الکترود به پایین آورده می‌شود و جریان الکتریکی برقرار می‌گردد. این جریان موجب ذوب فلزات می‌شود. دمای الکترود حدود ۴۱۰۰ درجه سانتی‌گراد است و همین دمای بالا سبب ذوب فلزات می‌شود.
پس از طی هر یک از مراحل بالا و بعد از آن که شمش فولادی در هرکدام از روش‌های بالا تشکیل شد، سپس نوبت آن است که شمش تبدیل به یک فرآورده میانی مانند اسلب، بیلت و یا بلوم شود. بعد از تولید فولاد مذاب، مواد وارد محفظه‌ای به نام تاندیش می‌شوند و سپس وارد قالب‌های مسی شده که وطیفه شکل دادن و سردکردن مواد را به عهده دارند. بعد از جامد شدن مواد، شمش از غلطک‌های مخصوصی عبور داده‌می‌شود تا به اندازه‌ی مورد نیاز برای شمشال یا بلوم یا اسلب، برش داده شود.
برای تولید شمشمال از روش اکستروژن سرد استفاده می‌شود. به این ترتیب که ابتدا یک چاله زمینی حفر شده و شمش وارد محفظه پرس می‌شود و سپس به‌صورت عمودی به شمش فشار آورده می‌شود. خروجی این مرحله دارای سطح مقطع مورد نیاز برای شمشال می‌باشد. ولی استفاده از روش اکستروژن کمتر معمول است.
قیمت شمشال
زنجیره صنایع فولادی از سنگ‌آهن آغاز می‌شود و بسیاری از آلیاژهای موجود در بازار فلزات بستگی به این ماده معدنی دارد، لذا سختی و قیمت فولاد رابطه مستقیم با سنگ‌آهن دارد. همه محصولات شمش، شمشال یا شمش بیلت، بلوم و تختال به سنگ‌آهن وابسته هستندو قیمت بیلت در بازار با قیمت سنگ آهن تغییر پیدا می‌کند. مانند هر محصول دیگری، عوامل متعددی بر قیمت شمشال تاثیرگذار هستند.
-
قیمت سنگ آهن:
یکی از مواد اولیه مورد نیاز برای تولید انواع شمش بیلت، سنگ آهن است. بنابراین با تغییراتی در قیمت سنگ آهن، قیمت شمش بیلت هم تغییر می‌کند. این تغییرات هم در نمونه‌های صادراتی و هم در مصرف داخلی تاثیرگذار است.
-
میزان قیمت جهانی نفت:
حدود ۱۵ درصد از قیمت شمشال و یا هر نوع محصول فولادی ناشی از میزان انرژی مصرف شده برای تولید آن‌ها است. بنابراین هنگامی که قیمت نفت در سطح جهان، افزایش یا کاهش داشته باشد قیمت شمشال و یا فرآورده‌های مانند ان نیز تغییر می‌کند.
-
قیمت ضایعات آهن:
همان‌طور که در قسمت تولید شمشال گفته‌شده یکی از مواد اصلی تولید بیلت ضایعات آهن است. به همین علت قیمت ضایعات، بر روی قیمت نهایی بیلت هم تاثیر می‌گذارد.
-
عرضه و تقاضا:
مانند هر بازار دیگری، عرضه و تقاضا نیز تغییرات قیمت شمشال نقش مهمی را دارد.با افزایش عرضه قیمت کاهش و با افزایش تقاضا، قیمت افزایش پیدا می‌کند.
-
هزینه حمل و نقل:
یکی از عوامل موثر بر قیمت شمش بیلت، هزینه حمل و نقل آن است.
-
تولیدکنندگان مطرح در سطح جهان:
سیاست‌های تولیدکنندگان جهانی شمش بیلت، می‌تواند روی قیمت آن تاثیر زیادی داشته باشد. به طور مثال، در صورتی که این تولیدکنندگان تصمیم بر کاهش میزان صادرات محصول خود بگیرند، می تواند موجب افزایش قیمت بیلت صادراتی شود.
-
قیمت دلار:
به طور کلی با افزایش قیمت دلار و یا سایر ارزها، تقاضا برای آهن آلات و همچنین شمش بیلت کاهش پیدا می‌کند. پس تغییرات بازار ارز نیز عامل مهم دیگر تاثیرگذار در قیمت شمش بیلت است.
خرید شمشال
با توجه به تمامی موارد بالا، برای خرید شمشال یا شمش بیلت، نیاز به منبع مطمئنی برای اطلاع دقیق از تولیدکنندگان و قیمت هر لحظه محصولات است. سایت آهن اسپات، همین منبع معتبر است. در این سایت شما علاوه بر به دست آوردن اطلاعات جامعی در باره محصولات صنعت آهن و فولاد کشور، می‌توانید با تولیدکنندگان این محصولات نیز آشنا شده و از قیمت هر لحظه شمشال، اسلب و یا سایر محصولات نیز اطلاعات دقیقی داشته باشید.