خرید میلگرد، یکی از پرچالش ترین مراحل ساخت یک ساختمان است. از یک سو تولیدکنندگان حاضر در بازار بسیار زیاد بوده و از سویی دیگر استانداردهای تولید بسیار متنوع است. استاندارد میلگرد، یکی از مهم‌ترین فاکتورهای تعیین کننده خواص مکانیکی این محصول و کاربرد آن می‌باشد.
از آنجایی که در ایران و دنیا استانداردهای گوناگونی وجود دارد، در این مطلب از آهن اسپات به بررسی انواع استانداردهای میلگرد و تفاوت‌ آن‌ها خواهیم پرداخت.

استانداردهای میلگرد

میلگرد باکیفیت، به محصولی گفته می‌شود که از لحاظ کشش، خم شدن و برش خوردن، بهترین کارایی را داشته باشد و ابعاد آن نیز استاندارد باشند. با توجه به این موضوع، استانداردها، مجموعه‌ای از قوانین و دستورالعمل‌هایی هستند که باعث افزایش کیفیت شیمیایی، ساختاری و مکانیکی مقاطع فولادی می‌شوند. استانداردهای مختلفی برای انواع میلگرد وجود دارد و به‌همین دلیل هم این استانداردها به دلیل تفاوت در خواص مکانیکی، در قیمت میلگرد نیز تاثیرگذار هستند. به طور کلی استانداردهای میلگرد به دو نوع تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

  1. استاتداردهای بین المللی
  2. استاندادرهای داخلی (ایران)

1. استانداردهای بین‌المللی میلگرد

ما برای تولید میلگرد با چندین استاندارد مختلف روبرو هستیم. این استانداردها توسط سازمان‌های بین‌المللی تهیه‌شده‌اند که معتبرترین آنها عبارت‌اند از:

  • انجمن مواد و تست ATSM آمریکا که مقررات ACI (318-14) به آن تعلق دارد.
  • JIS ژاپن که استاندارد (JIS G3112) را برای میلگردهای مورد استفاده در بتن اعلام کرده است.
  • DIN آلمان، استاندارد (DIN 488) برای فولاد مورد استفاده در بتن مسلح.
  • ISO، سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO 6935) برای فولاد.

1. ASTM

انجمن تست مواد آمریکا ASTM استانداردهای میلگرد مختلفی برای تولید انواع میلگردهای آجدار به شرح زیر ارائه داده است:

  •  (میلگردهای کم آلیاژ) ASTM A706
  •  (فولاد ریلی) ASTM A996
  •  (میلگردهای زنگ نزن) ASTM A955
  •  (میلگردهای کم کربن-کروم) ASTM A1035

2. ACI(318-14)

آیین‌نامهACI(318-14) نیز از استانداردASTM در مورد میلگردها تبعیت می‌کند.

  • استاندارد ملی روسیه (GOST 5781)
  • استانداردهای صنعتی ژاپن (JIS G3112)
  • مؤسسه استانداردهای آلمان (DIN 488)
  • مؤسسه استانداردهای بریتانیا (BSI BS4449)
  • استاندارد ایالات متحده (ANSI/AWS D1/4)
  • سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO 6935)
  • آیین‌نامه بتن کانادا (CSA-A23.3-04)
  • آیین‌نامه استرالیا برایمیلگردهای آجدار

امروزه در صنعت ساختمان‌سازی، چند مقوله مهم مورد توجه خاص مهندسان قرار می‌گیرد که از جمله رایج‌ترین شامل موارد زیر هستند:

  1. توجه به مسائل زیست محیطی و حفظ منابع طبیعی
  2. صرفه‌جویی در مصرف مواد اولیه و در نتیجه کاهش هزینه‌ها
  3. حداکثر استفاده از حداقل مساحت موجود است و یکی از پارامترهای مهم در محقق شدن اهداف مذکور, دقت در تولید مصالح ساختمانی باکیفیت و استاندارد است. یکی از این مصالح پرکاربرد, میلگرد یا آرماتور است که باید در تولید آن به نکات فنی زیادی توجه شود و از جمله این نکات, توجه به خواص مکانیکی فولاد و شرایط اقلیمی منطقه مورد مصرف این مقطع فولادی است. همه این نکات در مجموعه‌ای تحت عنوان استاندارد میلگرد تعریف‌شده است.

در ادامه به شرح مختصر برخی از این استانداردهای خواهیم پرداخت:

3. استاندارد روسی

این استاندارد در تولید مقاطع فولادی در ایران و از جمله در کارخانه ذوب آهن اصفهان مورد توجه قرار می‌گیرد و منطبق با این استاندارد, 4 نوع فولاد (A1,A2,A3,A4 ) با مقاومت کششی 3800 , 5000 و 6000 و مقاومت تسلیم 2300 , 3000 و 4000 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع تولید می‌شود با  سختی نرم, نیمه سخت و سخت, و قطر این میلگردها تا 40 میلی‌متر متغیر است.

rebar standards and their differences

_ میلگرد A1

ظاهر این میلگرد صاف و بدون آج روی بدنه است. در صنعت به این نوع میلگرد نرم می‌گویند. این میلگرد به دلیل نداشتن آج در عملیات حرارتی کاربرد دارد. در این نوع از آنجایی که کربن بسیار کمی در ترکیب شیمیایی استفاده می‌شود، می‌توان از آن در خمش مجدد استفاده کرد. تا 25 درصد تغییر شکل هم داریم. در بازار مصرف میلگردهای A1 به طول شش تا 12 متر را می‌توان مشاهده کرد که از خانواده میلگردهای شکل‌پذیر می‌باشد.

_ میلگرد A2

در این میلگرد آج روی بدنه وجود دارد که این آج‌ها در امتداد بدنه یکنواخت و همه در یک جهت هستند. اصطلاح این میلگرد را نیمه ترد می‌گویند. مصارف این میلگرد در امور ساختمانی می‌باشد که عمده کاربرد آن در کارهای ساختمانی می‌باشد. توصیه می‌شود از این نوع میلگرد در خمکاری و جوشکاری استفاده نشود. همچنین تغییر شکل در آن 19 درصد است. این نوع میلگرد را میلگرد آجدار حلزونی می‌نامند.

_ میلگرد A3

از نظر سختی این میلگرد نیمه صلب در نظر گرفته می‌شود که برای جوشکاری اصلا مناسب نیست. شکل ظاهری این نوع میلگردها، برجستگی‌ها در جهت طول به صورت شیاری است که به میلگرد آجدار معروف است. تغییر شکل این میلگرد نسبت به دو میلگرد قبلی کمتر بوده و 14 درصد و همچنین بیشتر از سایر میلگردها در بازار یافت می‌شود.

_ میلگرد A4

شکل آج این میلگرد مشابه آج میلگرد A3 است. با این تفاوت که در این میلگرد تیرها در جهت مخالف در امتداد میلگرد قرار می‌گیرند. این نوع در دسته‌های بسیار سخت طبقه‌بندی می‌شود و در کارهای سازه‌ای استفاده می‌شود. به این نوع میلگرد دنده مرده می‌گویند. قیمت آن نسبت به سایر میلگردها گران‌تر است. قیمت میلگردها بسته به کیفیت و نوع فولاد مصرفی متفاوت است.
استاندارد JIS ژاپن

میلگردهایی که طبق استاندارد JIS  تولید می‌شوند به علت زلزله خیز بودن ژاپن، باید از مقاومت بالایی برخوردار بوده و در ضمن این مقاومت در کل مقطع فولادی یکسان باشد که هنگام زلزله و وارد آمدن فشار در جهات مختلف باعث شکستگی سازه بتنی نشود بنابراین میلگردهای تحت این نوع استاندارد طبق فرآیند آلیاژی تولید می‌شوند.

در فرآیند تولید آلیاژی، ابتدا فرو آلیاژها به فولاد اولیه اضافه می‌شوند و سپس شمش فولادی در پروسه نورد به شکل دلخواه درآمده و با قرار داده شدن در محیط، آرام‌آرام سرد شده به دمای مطلوب می‌رسد که این امر موجب ایجاد خواص مکانیکی و شیمیایی یکسان در کل سطح آرماتور (داخلی و خارجی) شده و میلگرد از مقاومت یکنواخت و بالایی برخوردار است.

4. استاندارد DIN

در این نوع استاندارد که بیشتر در کشورهای اروپایی لحاظ می‌شود، رایج‌ترین روش برای تولید میلگرد، روش ترمکس است که در این روش، شمش فولادی پس از مرحله نورد با عبور از لوله‌های آب سرد به دمای محیط می‌رسد و این یک‌باره سرد شدن فولاد باعث تفاوت مقاومت در سطح و مرکز مقطع فولادی شده و در نتیجه پایین آمدن مقاومت کلی؛ بنابراین استفاده از این استاندارد و میلگرد حاصله از آن, در مناطق زلزله خیز به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

2. استاندارد میلگرد در ایران

در ایران نیز شرکت ذوب آهن به عنوان پیشرو در صنعت فولاد از استاندارد روسیه برای تولید میلگرد استفاده کرده است. اما استانداردهای دیگری نیز در کشور در فرآیند تولید استفاده می‌شود:

1_ آبا

در آیین‌نامه بتن ایران (آبا) نیز برای میلگردها شرایطی در نظر گرفته شده است. طبق این آیین‌نامه مقاومت تسلیم آرماتور در اعضای قاب‌های مقاوم در برابر زلزله، نباید بیشتر از 400 مگا پاسکال در نظر گرفته شود.

2_ سازمان ملی استاندارد

استاندارد میلگرد ایران به شماره ISIRI 3132 تحت عنوان ” میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن – ویژگی‌ها و روش‌های آزمون” برای اولین بار در سال 1369 توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شد و برای دومین بار در تیرماه سال 1392 مورد تجدیدنظر قرار گرفت. استاندارد میلگرد ایران برگرفته از استانداردهای مرجع اروپا EN، آلمان DIN، ژاپن GIS، آمریکا ASTM و استاندارد جهانی ISO است.

هدف از تدوین استاندارد میلگرد، تعیین ویژگی‌ها و روش‌های آزمون میلگردهای فولادی گرم نوردیده ساده و آجدار برای تسلیح بتن بوده که از سال 1371، تمام تولیدکنندگان میلگرد در ایران موظف به اجرای این استاندارد شدند.

در ویرایش جدید استاندارد میلگرد ایران میلگرد به این صورت تعریف‌شده است: محصول فولادی گرم نوردیده به‌صورت ساده یا آجدار با مقطع گرد که به‌صورت شاخه‌ای یا کلاف بسته‌بندی می‌شود. در این استاندارد، میلگردها به چهار دسته کلی به شرح ذیل تقسیم می‌شوند که در بازار به نام‌های A1، A2، A3 و A4 شناخته می‌شوند. اعداد موجود در علامت مشخصه بیانگر مقاومت تسلیم میلگرد هستند.

معیارهای تعیین استاندارد میلگرد

اولین بررسی استاندارد میلگرد به مشخصات فیزیکی آن می‌پردازد. تولیدکنندگان هر کدام میلگرد خود را با قطر و طول اسمی متفاوت تولید می‌کنند که بر اساس طول میلگرد و قطر جدول وزن میلگرد می‌باشد.

این جدول بر اساس استانداردهای مختلف در شرکت‌ها متفاوت خواهد بود. در استانداردها جداول وزن میلگرد بر اساس تعاریفی خواهد بود که بر اساس آن تعاریف استاندارد شکل گرفته است. یکی از کاربردهای این جداول داشتن وزن بسته‌بندی میلگردها پس از تولید می‌باشد که به باندل سایز میلگرد معروف است.

تاثیر روش‌های تولید میلگرد بر استاندارد آن

از آنجایی که نحوه تولید میلگرد تاثیر مهمی بر استاندارد آن دارد، در این بخش به آن می‌پردازیم:

  • نورد گرم

روش تولید محصول به روش نورد یکی از کاربردی‌ترین و رایج‌ترین انواع تولید است که از روش تغییر شکل استفاده می‌شود. در نورد گرم ابتدا دمای کوره را به 1100 درجه می‌رسانیم. این دما نقطه ذوب شمش‌ها برای تولید میلگرد است. شمش‌ها در t ذوب می‌شوند دمای مورد نظر را به مرحله رفتینگ فرستاد.

  • نورد سرد

فرآیند نورد سرد مانند نورد گرم است، با این تفاوت که محصول تا دمای اتاق خنک می‌شود. در نورد سرد شاهد کاهش قطر و ضخامت میلگرد خواهیم بود.

  • ریزآلیاژ

میزان میلگرد تولیدی در سراسر جهان در حال حاضر 400 میلیون تن در سال برآورد شده است. افزایش تقاضای جهانی به دلیل افزایش تولید زیرساخت‌ها، این سطح از تولید به طور مداوم پیش‌بینی می‌شود. در حال حاضر برای میلگرد قیمت تنها واقعیتی است که هنگام خرید برای پروژه‌های بزرگ در نظر گرفته می‌شود. این ذهنیت «فقط قیمت‌گذاری» نباید به کالایی تبدیل شود که کیفیت آن الزامی نیست. البته این نکته مهم به این معناست که «قیمت‌گذاری» را نباید تنها در میلگرد دید، بلکه باید در تمام پروژه‌های فلزی مورد توجه قرار گیرد. مشاهده نمودارهای قیمت سخت افزار می‌تواند به شما در این امر کمک کند.

  • میکروآلیاژ

در روش میکروآلیاژی برای افزایش استحکام میلگرد، آلیاژهای تیتانیوم، وانادیم و روبیدیم در فرآیند تولید به میلگرد اضافه می‌شود. این نوع افزودن آلیاژها باعث افزایش سطح یکنواختی میلگرد و در نتیجه افزایش مقاومت کششی میلگرد می‌شود. بنابراین بهتر است از این نوع میلگرد در مناطق زلزله خیز استفاده شود.

  • تکنولوژی Thermax

در این روش ابتدا دما در نورد گرم به 950 تا 1000 درجه می‌رسد. در مرحله بعد نورد گرم سیستم مخصوص توسط آب سطح بیرونی خنک می‌شود. از آنجایی که شمش استفاده شده در این روش از کیفیت پایین‌تری برخوردار است، این خنک سازی باعث تغییر شکنندگی سطح بیرونی می‌شود. در مرحله بعد میلگرد از قسمت خنک کننده خارج شده و در دمای اتاق خنک می‌شود. این خنک شدن باعث انتقال معکوس دما از قسمت گرم داخلی به قسمت سرد بیرونی می‌شود که در این صورت شکنندگی سطح بیرونی جای خود را به چقرمگی می‌دهد.

این روش‌ها دارای استانداردهای مکانیکی متفاوتی خواهند بود. برای یافتن استاندارد این مقاومت‌ها باید آزمایش‌های مختلفی انجام شود. هر استاندارد شرایط آزمون خاص خود را دارد. چون استاندارد 3132 در حال حاضر در ایران پذیرفته شده و نورد نور دیده است، آن را بازگو می‌کنیم.

1. تست کشش

برای تعیین میزان کشش باید پنج یا 10 برابر قطر اسمی میلگرد کشش دهیم. نمونه‌های Tremax باید بدون هیچ چرخشی آزمایش شوند.

2. تست خمش

آزمودنی باید حول محور خمش از 160 تا 180 درجه متناسب با قطر آن آزمایش شود.

علائم اختصاری روی میلگرد

برای شناسایی میلگردهای ساخته شده در فرآیند استاندارد ASTM، کدهایی بر روی بدنه میلگرد نصب می‌شود که باید به شرح زیر خوانده شود:

اولین خط که روی بدنه میلگرد نوشته می‌شود حروفی است که به معنای نوع تولید کارخانه است که قرارداد است.
خط دوم نشان دهنده عددی است که قطر اسمی میلگرد را نشان می‌دهد
و خط سوم نوع فولاد استفاده شده را نشان می‌دهد.

  • S: فولاد کربنی (A615)
  • W: فولاد کم آلیاژ (A706)
  • R: ریل-فولاد (A996)
  • I: Axle-steel (A995)

خط چهارم شماره شبکه را نشان می‌دهد.

  • شماره 40 درجه 40
  • شماره 60 پایه 60
  • شماره 75 درجه 75
  • شماره 4 درجه 420 و همچنین درجه 60
  • درجه 5 درجه 520 همچنین درجه 75

rebar standards and their differences03

بسته‌بندی و ارسال میلگرد

شرایط بسته‌بندی و ارسال میلگرد تولیدی برای مشتری طبق قوانین و مقررات خاصی می‌باشد. به جز میلگردهای آج 500 یا 520 تا قطر اسمی 14 در دسته‌های هم طول یا کلاف به صورت شاخه‌هایی به طول مساوی و بالای قطر 14 به صورت شاخه بسته‌بندی می‌شوند، اما در آج 500 یا 520 با هر قطر فقط شاخه‌هایی با طول مساوی بسته‌بندی می‌شود که حالت کلاف نخواهند داشت.
شناسه میلگرد آجدار و ساده به صورت زیر خواهد بود:

  • شماره استاندارد ملی پس از اخذ پروانه تولید
  • قطر اسمی
  • علامت مشخصه میلگرد استاندارد
  • کد فرآیند تولید

علامت‌گذاری روی بسته‌بندی

هر بسته میلگرد باید دارای کارت یا پلاک مخصوص باشد که مشخصات تولید بر روی آن نوشته شده و به خریدار نمایش داده شود که عبارت‌اند از:

  • علامت تجاری سازنده میلگرد
  • شماره استاندارد ملی
  • علامت مشخصه میلگرد
  • قطر اسمی
  • کد ذوب
  • طول میلگرد
  • نام کشور سازنده
  • وزن بر حسب کیلوگرم

استاندارد میلگرد آجدار

میلگرد نوعی میله فولادی است که در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شود و برای بتن ریزی استفاده می‌شود. در بیشتر سازه‌های انسانی، بتن برای استحکام ساخته می‌شود. اگرچه بتن در برابر نیروهای فشاری مقاومت بالایی دارد و برای خرد شدن این ماده به مقاومت فشاری فوق‌العاده‌ای نیاز دارد، اما دارای ضعف نیز می‌باشد.

بتن در برابر نیروهای کششی و دورانی مقاومت چندانی ندارد، اینجاست که میلگرد وارد میدان شده و سازه‌ها را در برابر نیروهای کششی محافظت می‌کند. در واقع از این محصول فولادی برای تقویت بتن استفاده می‌شود.

میلگرد آجدار، آرماتور یا آهن فولادی است که در سازه‌های بتنی به منظور ایجاد مقاومت کششی مطلوب در سازه و برای جبران مقاومت کششی پایین بتن استفاده می‌شود. این نوع فولاد که uدر سازه‌های بتن آرمه برای تامین شرایط فوق میلگرد نامیده می‌شود.

میلگردها به طور کلی در انواع مختلفی تولید می‌شوند. این محصولات در چهار گروه A1 تا A4 شناخته می‌شوند. میلگردهای گروه A1 آجدار نیستند و به میلگردهای ساده اطلاق می‌شوند که معمولاً برای جوشکاری و خمکاری مناسب هستند.

میلگرد آجدار یکی از مهم‌ترین مصالح مورد نیاز در صنعت ساختمان می‌باشد. شکل 1 به صورت گرافیکی استفاده از میلگرد آجدار را در تقویت بتن نشان می‌دهد. قیمت میلگرد آجدار نقش مهمی در هزینه پروژه‌های عمرانی دارد. تفاوت هر نوع میلگرد آجدار به اندازه رج ها و شکل ظاهری آنها بستگی دارد. میلگرد آجدار بر اساس شکل ظاهری به 3 دسته کامپوزیت، دوکی و یکنواخت تقسیم می‌شود.

انواع میلگرد آجدار به شرح زیر می‌باشد:

  1. میلگرد آجدار با آج مارپیچ یا یکنواخت
  2. میلگرد آجدار با آج دوکی شکل
  3. میلگرد آجدار با آج کامپوزیت

استاندارد میلگرد ساده

میلگرد یکی از مقاطع فولادی جامد با مقطع دایره‌ای است که کاربردهای فراوانی در صنعت به خصوص ساختمان دارد. به طور کلی میلگردها به دو دسته شاخه و کلاف تقسیم می‌شوند و میلگردهایی که آج ندارند معمولاً میلگردهای ساده نامیده می‌شوند.

میلگردهای فولادی مقاطعی هستند که یا برای تقویت بتن در برابر نیروها یا تنش‌های کششی استفاده می‌شوند و یا در سنگ‌های ساختمانی (نمای ساختمان) استفاده می‌شوند. کلمه Rebar که به انواع میلگردها اشاره دارد در واقع از ترکیب دو کلمه Reinforcement به معنی آرماتور و Bar به معنی میله ساخته شده است.

سایز (گرید) میلگرد ساده

میلگردهای ساده در گریدهای گوناگونی ساخته می‌شوند. از نظر استاندارد روسی GOST 5781، میلگردها به 4 گرید A1، A2، A3 و A4 تقسیم می‌شوند که گرید A1 مربوط به میلگردهای ساده می‌شود و سایر گریدها، همان انواع میلگرد آجدار است.

میلگرد سایز 8

برای کاربردهای تجاری متوسط ​​تا سنگین مناسب است. می‌توان از آن برای دال‌ها، دیوارهای دریایی، ستون‌ها و تیرها استفاده کرد.

میلگرد سایز 10

این ماده ضخیم و بادوام میلگرد مناسبی برای پروژه‌های ساختمانی بلند، دیوارهای دریایی و دیوارهای حائل است.

میلگرد سایز 12

برای پروژه‌های تجاری متوسط ​​تا سنگین ایده آل است، این اندازه پشتیبانی ساختاری را در تیرها، ستون‌ها و موارد دیگر فراهم می‌کند.

میلگرد سایز 14

این میلگرد سنگین ضخیم و محکم است، بنابراین اغلب برای سازه‌های باربر استفاده می‌شود.

میلگرد سایز 16

یکی از سنگین‌ترین و ضخیم‌ترین میلگردهای موجود در اندازه‌های استاندارد، میلگرد شماره 14 برای پل‌ها، سازه‌های پارکینگ، ساختمان‌های بلند و اسکله‌ها مناسب است.

میلگرد سایز 18

این اندازه میلگرد بزرگ و قوی برای ساختمان‌های بزرگ، تأسیسات صنعتی و سایر ساختمان‌های مقیاس بزرگ استفاده می‌شود.

درجه میلگرد

درک تفاوت بین مقاومت تسلیم و مقاومت کششی برای ارزیابی درجه میلگرد مورد نیاز شما، ضروری است. مقاومت تسلیم و استحکام کششی را به عنوان محدوده تنش حداقل و حداکثر برای یک درجه میلگرد خاص در نظر بگیرید. استحکام تسلیم حداقل تنشی است که یک ماده می‌تواند قبل از شروع تغییر شکل دائمی تحمل کند. برعکس، استحکام کششی حداکثر میزان تنشی را که یک ماده می‌تواند قبل از آسیب دائمی و شکستگی تحمل کند، اندازه‌گیری می‌کند.

نمرات میلگرد توسط ASTM تنظیم می‌شود. تعیین درجه برابر است با حداقل قدرت تسلیم بر حسب کیلو پوند بر اینچ مربع (KSI). نمرات متداول عبارت‌اند از 40، 60، 75، 80 و 100. نام‌گذاری گریدها نشان دهنده میزان بازدهی میلگرد است.
به عنوان مثال، میلگرد درجه 40 دارای حداقل استحکام تسلیم 40 KSI است که برابر با 40000 PSI است، در حالی که میلگرد درجه 80 دارای حداقل مقاومت تسلیم 80 KSI یا 80000 PSI است.

خرید میلگرد استاندارد و باکیفیت از آهن اسپات

آهن اسپات برای تسهیل معاملات و مبادلات آهن ایران و به عنوان مرجعی برای اطلاع رسانی در این صنعت راه اندازی شده است. قیمت آنلاین آهن و همچنین تحلیل و بررسی اخبار آهن و فولاد کشور به صورت روزانه و فروش آهن آلات ساختمانی و صنعتی با تضمین قیمت و کیفیت از جمله فعالیت‌های مجموعه آهن اسپات می‌باشد.
برای خرید انواع میلگرد از کارخانجات معتبر کشور، فقط کافیست وارد وبسایت آهن اسپات شوید و پس از مشاوره با کارشناسان ما سفارش خود را ثبت کنید.