یکی از موارد اولیه‌ای که قبل از شروع پروژه برای هر مهندس عمران پیش می‌آید که باید با دقت به آن توجه کند، محاسبه وزن میلگرد است.
از آنجایی‌که محاسبه دقیق مواد فولادی یا آهنی یک سازه، کمک بزرگی برای اجرای استاندارهای ساختمانی سازه است، در این مقاله‌ وبلاگ آهن اسپات قصد داریم تا روش‌های محاسبه کردن ساده و سریع وزن میلگرد را مطرح کنیم.

وزن میلگرد نیز همانند سایر مواد و قطعات فولادی و آهنی، با کیلو مطرح می‌شود؛ بنابراین وزن هر شاخه و محاسبه قیمت آن به عهده خریداران است. موارد گوناگونی نظیر گرید، استاندارد، آلیاژ استفاده‌ شده یا سایز میلگرد، بر روی وزن آن تأثیر دارند.

کشور ایران، کشوری زلزله‌خیز است؛ درنتیجه نیاز است تا مصالح به‌ کار رفته در ساختمان‌ها و سازه‌ها کیفیت مطلوب و استحکام بالایی داشته باشند. هر چه وزن میلگرد به وزن استاندارد نزدیک‌تر باشد، مرغوبیت آن بیشتر است.

اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه وزن میلگرد

همان‌طور که گفته شد، وزن میلگرد هم برای تعیین قیمت و هم برای طراحی یا ساخت سازه از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از عوامل تأثیرگذار بر وزن میلگرد، قطر آن است. مورد بعدی که در محاسبه وزن میلگرد آج‌دار، ساده یا حرارتی تأثیر دارد، طول میلگرد است.

در ادامه روش‌ها و فرمول محاسبه وزن میلگرد را در اختیار شما قرار می‌دهیم تا درنهایت به کمک وزن به‌ دست‌ آمده و با استفاده از جداول تعیین‌شده، بتوانید تعداد موردنیاز میلگرد برای سازه را تخمین بزنید. با اینکه فرمول محاسبه وزن میلگرد آسان است؛ ولی می‌توانید از ماشین‌ حساب‌های آنلاین برای محاسبه کردن وزن میلگردها و یا انواع نرم‌افزار محاسبه وزن میلگرد، استفاده کنید.

1. مشخصات فنی میلگردها

میلگردها بر اساس استانداردهایی خاص تولیدشده و هرکدام مشخصات فنی و متفاوتی دارند. میلگردهای ساده سطحی صاف و صیقلی دارند؛‌ در حالی‌ که میلگردهای آج‌دار دارای برجستگی‌هایی بر روی سطح میلگرد هستند.

این برجستگی‌ها باعث می‌شود تا بتن بدون لغزندگی به میلگرد بچسبد و سازه مقاوم‌تر شود. میلگردهای آج‌دار دارای انواع گوناگونی هستند. برای محاسبه وزن میلگرد آج‌دار خالی از لطف نیست که ابتدا انواع این میلگردها را بشناسید. انواع میلگرد آجدار عبارتند از:

  • میلگرد آج‌دار مارپیچ

این میلگردها برجستگی‌های طولی دارند و شبیه به لوله‌ و توپر هستند که خطی طولی از پایین تا بالا به دور آن کشیده شده است. این میلگردها مناسب عملیات جوشکاری نیستند؛ ولی با دقت زیاد می‌توان جوشکاری را انجام داد. میلگرد آج‌دار مارپیچ دارای دو نوع دوکی و ساده است.

  • میلگرد آجدار جناقی

این میلگرد شباهت زیادی به میلگرد آج‌دار مارپیچی دارد؛ اما تفاوت در این است که برخلاف مدل مارپیچی که آج‌ها حول یک محور قرار دارند، در این میلگرد آج‌ها حول دو محور و خط طولی پیچیده شده‌اند. درنهایت آج‌ها شکلی شبیه به هشت فارسی یا جناق پیداکرده‌اند. از آنجایی‌ که این میلگردها شکننده هستند، قابلیت جوش دادن ندارند.

  • میلگرد آجدار مرکب

می‌توان گفت این میلگرد ازنظر ظاهری ترکیبی از دو میلگرد قبلی است. ظاهر آج‌ها نمایی هفت و هشتی به این میلگرد داده است. آج‌ها در این میلگرد حول چهار محور طولی قرار دارند.

  • میلگرد حرارتی

این میلگردها نیز دارای سطح صاف هستند و شباهت زیادی به میلگردهای ساده دارند؛ اما گاهی سودجویان آن‌ها را به جای میلگرد آجدار می‌فروشند. این میلگردها به‌ هیچ‌ عنوان مناسب بتن‌ریزی نیستند و می‌توان برای بررسی وزن آن‌ها باحالت استاندارد، از جدول وزن میلگرد ساده کمک گرفت.

اهمیت محاسبه وزن میلگرد 

همان‌طور که کمی قبل اشاره کردیم؛ ایران کشوری است که روی گسل‌های زیادی واقع‌شده و به همین دلیل همواره درخطر زلزله قرار دارد. در سال‌های گذشته زلزله‌هایی در کشور رخ دادند که سبب خرابی‌های بسیاری شده و جان عده‌ زیادی از هم‌وطنان ما را گرفتند. همین موضوع نشان‌دهنده این است که استاندارد بودن یک سازه یا ساختمان تا چه اندازه اهمیت دارد.

در زمان زلزله، نیرویی بسیار شدید به بخش‌های مختلف یک سازه وارد می‌شود. مصالح سنتی یا بتن به‌ تنهایی توانایی تحمل این نیروها را ندارد و درنتیجه آن نمی‌تواند بار ساختمان را تحمل کند. یکی از مصالح مهم که در زمان ساخت اسکلت‌های بتی کاربرد دارد، میلگرد است.

مورد دیگر که اهمیت محاسبه وزن میلگرد را نشان می‌دهد، قیمت آن است. بعد از قیمت آهن، تأثیرگذارترین عامل بر روی مجموع قیمت خرید میلگرد، وزن آن است. با اینکه میلگردها دارای دو شاخصه‌ میلگرد ساده و آج‌دار هستند، محاسبه وزن میلگرد آج‌دار تفاوتی با میلگرد ساده ندارد؛ زیرا قیمت میلگرد به دو صورت شاخه‌ای یا کلاف اعلام می‌شود. تعیین قیمت معمولاً به‌ صورت شاخه‌ای است؛ ‌ولی از آنجایی‌ که وزن کل کلاف نیز معمولاً مشخص است، اعلام قیمت برای کلاف آسان‌تر است.

نحوه محاسبه وزن میلگرد

گفته شد که وزن میلگرد در قیمت آن تأثیر دارد. هستند سودجویانی که برای کاهش وزن و به طبع کاهش قیمت به نفع خودشان، میلگردهایی با وزن کمتر از حد استاندارد تولید می‌کنند. برای اینکه در دام این دلالان یا تولیدکنندگان سودجو نیفتید، باید روش‌های محاسبه وزن میلگردها را بدانید.

از آنجایی‌که چگالی فولاد در همه شرایط یکسان است؛ اگر با وزن کم میلگرد مواجه شدید، این معنی را می‌دهد که سطح مقطع آن کوچک‌تر از حالت استاندارد است. در صورت استفاده نکردن از میلگردهای استاندارد، مهندس عمران ساختمان دچار اشتباه در محاسبات خود می‌شود و در این صورت امکان دارد تا عواقبی جبران‌ناپذیر دامان ساختمان را بگیرد.

اگر محاسبه کردن وزن میلگرد برایتان دشوار یا زمان‌گیر است، برای سهولت می‌توانید از اپلیکیشن یا نرم‌افزار محاسبه وزن میلگرد که به‌راحتی روی تلفن همراه نصب می‌شود، استفاده کنید. حتی می‌توانید از محاسبه آنلاین وزن انواع میلگرد که در برخی سایت‌ها وجود دارد، استفاده کنید.

روش اول؛ محاسبه وزن میلگرد به کمک جدول اشتال

این روش ساده‌ترین و مرسوم‌ترین روش برای محاسبه وزن میلگرد است. در این روش شما می‌توانید از جدول کمک گرفته و وزن استاندارد هر میلگرد را با توجه‌ به طول و سطح مقطع آن به دست آورید.

W

Cm3

I

Cm4

P

Cm

G

Kg/m

A

Cm2

D

mm

0.021 0.0064 1.885 0.222 0.283 6
0.050 0.0201 2.513 0.395 0.503 8
0.98 0.0491 3.142 0.617 0.785 10
0.170 0.1018 3.770 0.888 1.13 12
0.269 0.1886 4.398 1.21 1.54 14
0.402 0.3217 5.027 1.58 2.01 16
0.573 0.5153 5.655 2.00 2.54 18
0.785 0.7854 6.283 2.47 3.14 20
1.050 1.1499 6.912 2.98 3.80 22
1.360 1.6286 7.540 3.55 4.52 24
1.530 1.9175 7.854 3.85 4.91 25
1.730 2.2432 8.168 4.17 5.31 26
2.160 3.0172 8.796 4.83 6.16 28
2.650 3.9761 9.425 5.55 7.07 30
3.220 5.1472 10.053 6.31 8.04 32

اگر به جدول دسترسی نداشتید، می‌توانید با کمک فرمول زیر، راحت و سریع به وزن استاندارد برسید. برای این فرمول شما به قطر و طول میلگرد نیاز دارید. در این فرمول قطر برحسب میلی‌متر و طول برحسب متر است.

قطر * قطر * طول / 162

روش دوم؛ محاسبه وزن میلگرد به کمک استاندارد DIN (دین)

بااینکه معمولاً مرسوم است تا از جدول اشتال برای محاسبه وزن میلگرد استفاده شود؛ ولی درصورتی‌ که جدول در دسترس شما نبود، می‌توانید از فرمول زیر برای محاسبه کردن وزن میلگرد استفاده کنید.
توجه کنید که همه اندازه‌ها بر اساس میلی‌متر هستند.

شعاع * شعاع * طول * 3.14 * 7.8 / 1000

روش سوم؛ استفاده از جداول استاندارد وزن میلگرد در ایران

در ایران از استانداردهای زیر برای محاسبه وزن میلگرد استفاده می‌شود:

  • استانداردهای ISNO 3132 ایران
  • GOST 5781 روسیه
  • BS 4449 بریتانیا
  • DIN 488:86

قدیمی‌ترین روش، استاندارد GOST 5781 روسیه بوده که بر اساس گریدبندی میلگردها در 4 دسته‌ A1، A2، A3 و A4 است. هرکدام از این استانداردها دارای یک جدول وزنی هستند که بر اساس آن استاندارد وزن صحیح میلگرد را نشان می‌دهد. کار شما این است که بر اساس ویژگی‌های میلگرد، وزن آن را با این جداول تطبیق دهید.

گروه نوع تنش جاری شدن (kgcm2) تنش گسیختگی  (kgcm2) تغییر شکل نسبی در هنگام گسیختگی
A1 میلگرد ساده 2300 3800 25٪
A2 میلگرد آج‌دار 3000 5000 19٪
A3 میلگرد آج‌دار 4000 6000 14٪

همچنین بر اساس استاندارد ISNO 3132 ایران باید تفاوتی جزئی بین محاسبه وزن میلگرد آج‌دار با رقم به‌ دست‌ آمده از طریق محاسبات، وجود داشته باشد.
همین‌طور در آیین‌نامه این استاندارد آمده است که تولیدکنندگان باید لوگوی شرکت و همین‌ طور روش تولید میلگرد را به‌صورت برجسته روی آن حک کنند.

با تمام موارد گفته‌شده، باز هم اطمینان از وزن استاندارد میلگرد سخت و دشوار است؛ به همین دلیل بهترین راه‌حل این است که هم از تولیدکنندگان و فروشندگان معتبر خرید کرده و هم از کارشناسانی که در این حوزه فعالیت دارند، کمک بگیرید.

روش چهارم؛ استفاده از جدول وزنی کارخانه‌های گوناگون

شاید برای شما عجیب باشد که وزن میلگرد هر کارخانه با وزن و طول یکسان میلگرد، متفاوت است؛ اما از آنجایی‌که مواردی نظیر قطر اسمی یا آلیاژ به‌ کار رفته در میلگرد بر روی وزن آن تأثیر دارد، ممکن است محاسبات شما برای به دست آوردن وزن میلگرد، تغییراتی را نیاز داشته باشد.

با اینکه بیشترین کاربرد و استفاده از میلگرد در صنعت بتن‌ریزی است و بنابراین معمولاً از جنس فولاد معمولی تولید می‌شود؛ ولی میلگردها می‌توانند در جنس‌های گوناگونی باتوجه‌ به نیاز مصرف‌کنندگان، تولید شوند؛ پس آلیاژ نیز موردی است که بر وزن میلگرد اثر می‌گذارد. با ایجاد تغییراتی در ترکیبات شیمیایی آلیاژها، امکان تغییر وزن محصول نهایی وجود دارد.

قطر اسمی نیز همان قطر استانداردی است که باید برای تولید میلگرد توسط کارخانه‌ها رعایت شود؛ اما برخی از کارخانه‌ها میلگردهای خود را با اندازه‌ی تلورانس 2 تا 3 میلی‌متر کمتر تولید می‌کنند که می‌تواند باعث کاهش در وزن میلگرد شود. شما برای محاسبه وزن میلگرد استاندارد هر کارخانه می‌توانید از جدول زیر کمک بگیرید.

جدول وزن میلگردهای کارخانه‌های ایران

وزن میلگرد آذر فولاد امین 4.5 7.1 10.2 14 18.2 23 28.4 34.2 44.7 56.1 73.2
وزن میلگرد ابر کوه 7.6 10.7 14.6 19 24.5 29.5 37 47 57 72
وزن میلگرد احرامیان 14.3 18.6 22.5 29
وزن میلگرد ارگ تبریز 10.5 14 – 14.5 18 23 29 35.5 49.5
وزن میلگرد اروند 13.7 17.5 23 28 34 43
وزن میلگرد امیرکبیر خزر 7.5 10 14 18 23 28 34.5 44 56 73
وزن میلگرد اهواز 10.5 14.5 18.9 24 29.6 35.5 46.2
وزن میلگرد آذر گستر سدید 7.2 11 15 19 24.4 30.4 36.5 46 50 66 74
وزن میلگرد آریا ذوب 6.7 9.8 13.5 17.5 21.5 27.2 31.5 42.5
وزن میلگرد آریان فولاد 6.7 9.8 13.5 17.5 21.5 27.2 31.5 42.5
وزن میلگرد آریان فولاد 7 – 8 10 – 11 15 19 24 29 35 45 55
وزن میلگرد آناهیتا گیلان 4.2 6.5 9.8 13.8 18 23 28 34.5 45 55 73
وزن میلگرد بافق 4.7 7.4 10.7 14.5 19 24 29 35 46 58 75
وزن میلگرد بردسیر کرمان 7.1 10.5 14.3 18.2 24 29 35 46.2 57 74
وزن میلگرد پارس آرمان شفق 7.5 11 14 18 24 29 35 46 57 74
وزن میلگرد پرشین فولاد 7.5 11 14 18 24 29 35 46 57 74
وزن میلگرد تاکستان 7.4 10.5 14 18 23 29
وزن میلگرد جهان فولاد سیرجان 4.7 7.2 10.4 14.2 18.7 23.5 28.9 34.6 45.1 56.4 73.5
وزن میلگرد جهان فولاد غرب 9.9 13 16.5 21.7 26.3 35 42
وزن میلگرد حسن رود 4.3 6.9 10 13.8 18 22.5 35.7 46.2
وزن میلگرد خرمدشت 7.2
وزن میلگرد در شاهین تبریز 4.2 6.7 9.5 – 9.7 13.5 17
وزن میلگرد دماوند 14.8 15.5 18 23 28
وزن میلگرد ذوب آهن اصفهان 10.6 14.5 19.5 24.5 30 35 46 58 76
وزن میلگرد ذوب و نورد کرمان 14 – 14.5 18 – 18.5 23 28
وزن میلگرد راد همدان 4.3 6.3 9.5 13.5 17.5 21.5 27 31 42 55
وزن میلگرد راستین استارا 13.7 17 23 29.5 36
وزن میلگرد روهینا 4.6 7.3 10.3 14.2 18.5 23.2 29 35 45 57 74
وزن میلگرد زاگرس 7.4 10.6 15 19.5 24 29 35.5 45 58.5 75
وزن میلگرد سپهر ایرانیان 4.7 11
وزن میلگرد سیادن ابهر 5 7.5 10.5 14.5 18.5 23.5 29.5 35.5 45.5
وزن میلگرد سیرجان حدید 4.7 6 8.5 11 – 11.7 15 – 16
وزن میلگرد شاهرود 7.4 10.7 14.5 18.4 24 29.6 35.8 46.2
وزن میلگرد شاهین بناب 4.5 7.2 10.4 14.1 18.5 23.4 28.9 34.9 45.1 56.6 74
وزن میلگرد شمس تهران 9.5 – 10
وزن میلگرد ظفر بناب 4.2 6.3 9.4 13.8 17.8 22.6 27.7 33 44 56 74
وزن میلگرد فایکو 10.9 14 – 14.2 18.6 24 30 35 46 57 75
وزن میلگرد فردوس ارومیه 14.5 18
وزن میلگرد فولاد اردبیل 7 8.73 12.5 17.5
وزن میلگرد فولاد کاوه 17.2 22.7 27.8 33.8
وزن میلگرد فولاد گلستان 4.8 7.5
وزن میلگرد قائم 9.5 – 9.7 13.5 17.5 – 17.9 21.5 – 22 27 – 28 34 – 35 45 – 46
وزن میلگرد قزوین 5.8 – 5.9 7.8 – 9 11 – 12 13.5 – 14 16.5 – 17 22 – 23 29.64
وزن میلگرد کاوه تیکمه داش 4.5 7 10 13.8 18.2 23.2 28.5 34.5 44.5 56.5 74
وزن میلگرد کویر کاشان 4.7 8 10.6 14.5 19 24 29.6 35.8 46.2 57.9 75.7 95.8 118.4
وزن میلگرد کیان ابهر 3.7 7.2 10.5 13.9 17.5 23.2 28.5
وزن میلگرد کیان کاشان 4.3 – 4.5

 

7 10
وزن میلگرد معراج کردکوی 12.5 15.7 21 27
وزن میلگرد میانه 14.5 19 24 29.5 36 46.5
وزن میلگرد نوین متین 5
وزن میلگرد نیشابور 7.3 10.5 14.4 18.9 24 29.6 35.7 46 57.9 75.6
وزن میلگرد نیک صدرای توس 13.2 17 22 27 33
وزن میلگرد هیربد 4.74 7.39 10.65 14.52 18.96 23 28.92 35.76 46.2 57.96 75.72

روش پنجم؛ محاسبه وزن میلگرد حرارتی

در این روش نیز ما نیاز به دانستن شعاع میلگرد و طول آن داریم؛ اما این بار علاوه بر این موارد، به نوع فولاد به‌ کار رفته در ساخت میلگرد و چگالی آن‌هم نیاز خواهیم داشت. با دانستن این موارد می‌توانیم از رابطه زیر برای محاسبه وزن میلگرد استفاده کنیم.

شعاع * شعاع * 3.14 * طول * چگالی فولاد

روش ششم؛ نمونه‌گیری از فروشنده

در این روش شما می‌توانید از فروشنده بخواهید که نمونه کوچکی را برای محاسبه وزن میلگرد در اختیار شما قرار دهد. بعد از دریافت این نمونه و وزن کردن آن می‌توانید وزن نمونه را به‌ طول آن تقسیم کنید.
در نهایت این وزن را که وزن هر متر میلگرد است، با وزن استاندارد در جدول مقایسه کنید. اگر این عدد وزنی مساوی یا بزرگ‌تر از عدد جدول باشد،‌ میلگرد استاندارد است. در این روش اعداد بر اساس گرم و میلی‌متر هستند.

استعلام قیمت میلگرد و خرید از آهن اسپات

محاسبه وزن میلگرد آج‌دار تفاوتی با میلگرد ساده ندارد؛ ولی آلیاژهای به‌ کار رفته می‌توانند روی وزن نهایی تأثیر داشته باشند. دقت کنید که همیشه هم، ‌وزن کمتر بد نیست؛ اگر کیفیت میلگرد بالا و مطلوب باشد.
محاسبه وزن میلگرد کاری باظرافت و حساس است؛ زیرا هم بر روی هزینه‌های پروژه و هم ‌روی کیفیت سازه تأثیر دارد؛ بنابراین اگر برایتان سخت است که در لحظه و با دقت این وزن را محاسبه کنید یا فرمول محاسبه وزن میلگرد را به خاطر نمی‌آورید، می‌توانید از نرم‌افزار محاسبه وزن میلگرد که به‌ راحتی بر روی تلفن همراه شما نصب می‌شود، استفاده کنید.

اگر برای استارت پروژه ساختمانی خود قصد خرید انواع آهن الات مثل تیرآهن، میلگرد، نبشی، لوله، انواع پروفیل و… را دارید، با مراجعه به وبسایت آهن اسپات و مشاهده تولیدات و قیمت محصولات هر کارخانه و مقایسه آنها، هزینه پروژه خود را مدیریت کنید.