نبشی کشی ساختمان و ضوابط اجرائی آن

یکی از مهم ترین مسائل در صنعت ساخت و ساز، اطمینان از ایمنی ساختمان در برابر عوامل طبیعی مثل زلزله‌، سیل، طوفان‌‌های شدید و… است. به این دلیل جهت جلوگیری از خسارات و خرابی‌‌های وارده به دیوارهای ساختمان، باید از روش‌‌های مقاوم سازی استفاده شود. نبشی کشی ساختمان فلزی یکی از بهترین روش‌‌های مقاوم سازی است که از مراحل ضروری و حیاتی در صنعت ساختمان سازی به شمار می‌‌رود.

برای اجرای درست نبشی کشی، باید از کلیه نکات و ضوابط کنترلی و اجرایی آن اطلاع داشته باشید چرا که انجام نادرست آن سبب تخریب و ایجاد خسارات مالی و جانی جبران ناپذیری خواهد شد. در ادامه با آهن اسپات همراه باشید تا با مواردی که رعایت آن‌ها در نحوه نبشی کشی اصولی لازم است، بیشتر آشنا شوید!

نبشی کشی ساختمان چیست؟

یکی از مراحل مهم و پایه در ساخت و سازهای امروزی نبش کشی است. در واقع برای جلوگیری از ریزش دیوارها در ساختمان و افزایش ایمنی دیوارها را نبشی‌کشی می‌کنند تا نسبت به بارها و نیروهای وارده مقاوم‌تر باشد.  نبشی ها جنس فولادی و طولی به اندازه 6 و 12 متری دارند، که نوع 6 متری آن کاربرد بیشتری دارد.

نبشی کشی به خصوص در ساختمان‌ها که دارای اسکلت فلزی هستند، رایج‌تر است زیرا در ساختمان‌های فلزی به طور معمول، برای پر کردن فواصل بین بخش‌های مختلف سازه فلزی از دیوارهای سفالی و آجر استفاده می‌شود. به همین دلیل، عدم اجرای نبشی کشی در ساختمان فلزی می‌تواند تهدیدی بزرگ برای امنیت آن باشد. در نتیجه این موضوع در اکثر موارد به خصوص در ساختمان‌های فلزی رعایت می‌شود.

در صورتی که دیواره بیرونی ساختمان با آجر ساخته شده باشد، بارگذاری خاصی روی آن وجود ندارد و معمولا با فاصله ای نسبت به استراکچر (استراکچرها نوعی سازه فلزی صنعتی محسوب می‌ شوند که در صنعت گاز، نفت و پتروشیمی مورد استفاده قرار می گیرند و در برابر زلزله عملکرد خوبی دارند) اصلی ساخته می‌ شود.

از پروفیل‌ های متعددی برای انجام فرآیند شاسی کشی از جمله نبشی، قوطی، ناودانی و کلاف استفاده می‌ شود که مهم ‌ترین نوع آن نبشی است. به طور کلی اصطلاح نبشی کشی با عنوان های دیگری از جمله شاسی کشی، وال پست و آهن کشی نیز شناخته شده است.

از نبشی به علت خواصی که دارد در فرآیند شاسی کشی استفاده می شود. یکی از خصوصیات موجود در این مقطع فلزی، اتصال آن در دو جهت می باشد. بنابراین این مقطع فلزی از یک سمت به دیواره خارجی و از سمت دیگر به سازه اصلی متصل می ‌شود. به طور کلی نبشی در دو سایز ۶ و ۱۲ متر تولید و به بازار عرضه می ‌شود که شاخه ۶ متری آن در صنعت ساخت و ساز بیشترین استفاده را دارد.

در حال حاضر از ناودانی به عنوان روشی برای جایگزین جدید نبشی استفاده می‌ شود. مزیت استفاده از این روش عدم انتقال سختی به سازه است؛ به طوری که قطعات بدون وارد کردن هیچ آسیبی به سازه از دیوار محافظت می‌ کنند.

ضوابط نبشی کشی ساختمان 

به طور کلی در ساخت ساختمان از مقررات و ضوابط مخصوصی استفاده می‌ شود که این امر سبب می‎‌ شود تا استانداردهای بین ‌المللی در سازه رعایت شود. در همین راستا یک سری ضوابط نبشی کشی نمای ساختمان وجود دارد که باید در این فرآیند رعایت شوند. برای آشنایی با این ضوابط در ادامه با ما همراه باشید.

نبشی ‌کشی ساختمان فلزی یکی از مراحل سفت ‌کاری در ساختمان سازی بوده و دارای حساسیت‌ های اجرایی و نظارتی خاصی است. این فرآیند از نظر نوع مصالح به دو دسته بتنی و فلزی تقسیم می‌شود که نوع بتنی آن در سازه‌ هایی با مصالح بنایی و نوع  فلزی آن در ساختمان ‌های دارای اسکلت استفاده می ‌شود. در ضوابط و مقررات این بخش به سایز نبشی کشی ساختمان بتنی و فلزی نیز اشاره خواهد شد.

در این قسمت به شرح مهم ‌ترین این ضوابط و مقررات می ‌پردازیم. اگر دیوارها و تیغه‌ های داخلی ارتفاعی بیش از ۱٫۸ متر داشته باشند، بایستی از طریق مناسبی و با استفاده از وادارها از نظر جانبی سازه را مهار کرد.

1. حداکثر طول مجاز هر دیوار غیرسازه ‌ای بین دو کلاف قائم، نباید از ۶ متر یا ۴۰ برابر ضخامت آن بیشتر باشد.
2. حداکثر ارتفاع دیوار غیرسازه ‌ای از تراز کف بایستی ۵/۳ متر باشد.
3. لبه‌های قائم تمام دیوارهای غیرسازه ‌ای باید مهار شوند.
4. لبه ‌های فوقانی دیوار غیرسازه ‌ای که در تمام ارتفاع ادامه ندارد باید توسط کلاف فولادی یا ناودانی نمره ۶ یا معادل مقطع بتن مسلح یا چوبی که به دیواره سازه ‌ای یا کلاف‌ های احاطه‌ کننده دیوار غیرسازه ‌ای متصل باشد، مقید گردد.

انواع نبشی مورد استفاده در نبشی کشی ساختمان

نبشی ‌ها پروفیل ‌هایی فلزی هستند که در بیشتر مواقع به صورت L ساخته می ‌شوند. در ساخت پروفیل ها دو سطح مقطع را به صورت عمود بر هم قرار می ‌دهند و بدین طریق نبشی را ایجاد می‌کنند. با این حال این پروفیل‌ ها در انواع متفاوت ساخته می ‌شوند و در اختیار سازندگان قرار می‌ گیرد. اصول نبشی کشی ساختمان با هر کدام از این نبشی‌ ها متفاوت است. در حالت کلی پروفیل ‌های فلزی را در انواع زیر دسته بندی می‌ کنند.

1. نبشی پرسی
2. نبشی فابریک
3. نبشی بال مساوی
4. نبشی بال نامساوی
5. نبشی لقمه ‌ای
6. نبشی اسپیرال

کاربرد نبشی‌های بال مساوی در نبشی کشی ساختمان

در ضوابط نبشی کشی نما، نوعی پروفیل به نام نبشی بال مساوی تولید می شود. این کلاف ها همان طور که از نام آن ها مشخص است دارای دو بال مساوی هستند. بال های نبشی همان صفحات عمود بر هم نامیده می‌شوند. این نبشی ها را با حرف L نامگذاری می کنند. در این صورت عددی در کنار این حرف قرار داده می شود که نشان دهنده طول نبشی در اندازه میلی متری است. به عنوان نمونه L200. عدد مورد نظر یعنی نبشی دارای بال هایی به اندازه ۲۰۰ میلی متر است.

نبشی بال نامساوی نیز مانند نبشی بال مساوی نام گذاری می شود. با این تفاوت که طول هر دو بال به صورت ضرب در کنار هم نوشته می شود. مانند.L200*100 این نوع از نبشی ها زمانی استفاده می شوند که کلاف بال مساوی را نتوان مورد استفاده قرار داد. در واقع اصول نبشی کشی ساختمان در این نوع از نبشی ها با انواع دیگر آن ممکن است، متفاوت باشد. در حالت کلی نبشی ها جزء اجزای فلزی ساختمان به حساب می آیند. این محصولات برای بالا بردن کارایی ساختمان و پایدار کردن آن در موارد متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند. ضوابط نبشی کشی ساختمان ممکن است در هر سال تغییرات جزئی را داشته باشد.

برای کسب اطلاع از قوانین و آیین نامه های جدید در این خصوص کافی است تا مهندسین اطلاعات خود را به روز کنند. در این صورت امکان ایجاد خرابی در ساختمان و فرو ریختن دیوارها در اثر زلزله، سیل، طوفان و سایر بلای دیگر، کاهش چشمگیری پیدا خواهد کرد. اتصالات ساختمان از طریق نبشی ها به گونه ای انجام می شود که مقاوم سازی ساختمان را افزایش می دهد. بنابراین مهندسین و ناظرین ساختمان باید در زمان اجرا، اصول نبشی کشی نما و ساختمان را جدی بگیرند.

نحوه اجرای اصولی نبشی کشی ساختمان

در فرآیند ساختمان سازی، اجرای نبشی کشی یکی از مهم ‌ترین بخش ‌های ساخت و ساز می ‌باشد که دارای مراحلی می ‌باشد. برای اجرای یک نبشی‌ کشی ساختمان باید مراحل زیر را انجام داد. مرحله اول انتخاب پروفیل مناسب می ‌باشد. در انتخاب کردن نوع پروفیل باید به نوع نمای ساختمان توجه شود. برای مثال یک ساختمان که نمای سنگ دارد، زیرسازی مخصوص به خودش را دارد که متفاوت از ساختمان با نمای آجری است.

مرحله بعدی نبشی ‌کشی ساختمان بتنی یا فلزی، تهیه نقشه آن است. در این گام باید ابعاد پروفیل‌ های مورد استفاده با توجه به طرح نمای ساختمان، برجستگی ‌های مدنظر، محل جوش‌ ها و اتصالات و نیاز به میلگرد مشخص گردند.

گام بعدی اجرای نهایی است که در این مرحله زیر سازی نما صورت می ‌گیرد. جنس پروفیلی که برای زیر سازی استفاده می‌ شود به نوع طراحی نما و جنس ساختاری ساختمان بستگی دارد. با این اوصاف پروفیل نبشی کشی اسکلت فلزی، از مهم ترین پروفیل ‌ها در ساختمان سازی به حساب می ‌آید.

آنچه تا اینجا مطرح شد، تنها اصول کاربردی این روش در نبشی کشی نمای ساختمان است که البته خرده‌کاری ‌ها و ریزه‌کاری ‌های زیادی در آن باید رعایت شود. از جمله آنها می ‌توان به استفاده از ضد زنگ در پروفیل‌ های آهنی، استفاده از آلیاژهای مقاوم در برابر خوردگی، توجه به استحکام اتصالات و تراز زیرسازی نما اشاره کرد.

اصول نبشی کشی ساختمان

یکی از مسائل مهم در فرآیند نبشی کشی، پیروی از اصول خاص برای انجام این کار است. اصول نبشی کشی نما در ساختمان‌های فلزی و بتنی، بسته به خارجی یا داخلی بودن دیوارها متفاوت است. رعایت این اصول موجب استحکام ساختمان و بهبود کیفیت نماکاری خواهد شد. بنابراین بهتر است پیش از نبشی‌کشی ساختمان، با این اصول آشنا باشید.

نبشی کشی دیوارهای خارجی

فرآیند نبشی کشی ساختمان فلزی یا بتنی در ساختمان ‌هایی با دیوارهای خارجی آجری به دو صورت می ‌تواند انجام شود. در روش اول پیش از انجام بتن ‌ریزی در ستون‌ ها، پلیت‌ هایی برای جوش دادن نبشی‌ تعیین می ‌شود تا از آن‌ها کمک گرفته شود. در روش دیگر می ‌توان با استفاده از تفنگ ‌های میخکوب و یا تسمه نبشی ‌ها را به ستون ‌ها متصل کرد. پس از اتصال نبشی به ستون‌ ها، آنها را به شکلی قرار می‌ دهیم تا مقطع دیوار داخل نبشی قرار بگیرد. پس از این مرحله، میلگردهای عرضی را به میلگردهای طولی جوش داده و میلگردهای طولی را به نبشی‌ ها جوش می ‌دهند.

نبشی کشی دیوارهای داخلی

همان طور که در بخش ضوابط و مقررات گفته شد، برای نبشی کشی ساختمان بتنی و فلزی در دیوارهای داخلی یا تیغه‌‌ هایی که ارتفاعشان بیشتر از ۱٫۸ متر می‌ باشد، وال پست‌‌ ها باید از اطراف به سازه فلزی اصلی وصل شوند. در این جایگذاری باید به این نکته توجه نمود که اگر از کلاف ‌ها یا پروفیل‌‌ های قائم در دیوارها استفاده شده است حداکثر طول مجاز دیوارهای بین دو نبشی قائم ۶ متر می ‌باشد.

در صورتی که این طول مجاز بیشتر از ۶ متر باشد، باید به ازای هر ۶ متر یک نبشی اضافه شود. همچنین اگر طول دیوار ۴۰ برابر ضخامت آن باشد، باید حتماً از کلاف نیز در دیوار استفاده شود. زیرا دیوارهای خیلی بزرگ و طویل در برابر نیروهای خارجی مخصوصاً زلزله مقاومت کمتری خواهند داشت. بنابراین باید برای دیوارهای بزرگ مقاوم سازی به درستی و دقیقا طبق استانداردهای بین المللی انجام شود.

در دیوارهای آجری کمترین ضخامت دیوار باید با عرض دیوار برابر باشد. در غیر اینصورت حتماً باید از وال پست و کلاف همراه با هم در دیوار استفاده گردد. هنگام اجرای نبشی کشی در دیوارهای داخلی نباید لبه‎‌ های قائم و عمود تیغه ‌‌ها به حال خودشان رها شوند. این لبه‌ ها باید به یک تیغه، دیوار عمود بر آن و یا ستون سازه ‌‌ای یا مواردی از این ‌دست متصل شوند. این موضوع در ساخت ساختمان ‌ها و تقویت سازه از اهمیت ویژه‌‌ ای برخوردار است.

تفاوت نبشی کشی با وال پست 

نبشی کشی در ساختمان یکی از روش هایی است که به واسطه آن وال پست را در دیوارها جای گذاری می کنند. اجرای وال پست از طریق دیگر مانند استفاده از قوطی، ناودانی کلاف نیز انجام می گیرد. بهتر است بدانید که وال پست و میلگرد بستر با یکدیگر تفاوت دارند؛ بهتر است هر یک از این دو محصول در جایگاه خاص خود استفاده شوند.
با این حال اجرای نبشی کشی ساختمان از مهم ترین و رایج ترین روش ها برای این کار در نظر گرفته می شود. بنابراین یکی از تمهیداتی که به وسیله آن وال پست را در دیوار ها جایگذاری کنند استفاده از نبشی کشی اسکلت فلزی می‌باشد. به همین دلیل ارائه مطالبی در زمینه وال پست ها می تواند در درک درست ضوابط نبشی کشی ساختمان تاثیر بسزایی داشته باشد.

وال پست چیست؟

وال پست که معمولا از نبشی ساخته می شود همانند یک ساپورت عمودی یا افقی در دیوار عمل می نماید. وظیفه اصلی وال پست توزیع صحیح نیروهای وارد بر دیوار از قبیل نیروهای ناشی از وزش باد و همچنین نیروی وارده بر دیوار بر اثر زلزله مقابل نیروهای وارده به صورت یکپارچه عمل کند. برای ساخت وال پست از نبشی آهنی استفاده می نمایند.
نبشی آهنی به عنوان یکی از پروفیل های ساختمانی که برای ساخت فریم ها و قابل ها قابلیت مناسبی دارد نبشی مناسب وال پست به حساب می آید. البته در ساخت وال پست از قوطی پروفیل ساختمانی نیز بهره می گیرند ولی به دلیل اینکه وال پست ها به شکل قاب ساخته می شوند کاربرد نبشی در وال پست بیشتر و معروف تر می باشد.

کاربرد وال پست

وال پست ها را در اسکلت های فلزی و بتنی مورد استفاده قرار می دهند. یکی از مهم ترین وال پست های فلزی، نبشی ها هستند. پروفیل های فلزی را در اندازه ها و ابعاد متفاوتی تولید و عرضه می کنند. این اجزا را به صورت قائم و افقی در داخل دیوار ها قرار می دهند و از طریق مختلف به ستون ها و دیوارها، سقف و کف متصل می کنند. نبشی های قائم در ساختمان های فلزی از روی تیر طبقه پایین به پایین تیر طبقه بالا از طریق جوش متصل می شوند. اجزای افقی نیز در اسکلت دیوار قرار می گیرند و فشار های وارد شده بر دیوار را به زمین منتقل می کنند.

برای این که مهندسین، ضوابط و اصول نبشی کشی ساختمان را رعایت کنند در ابتدا باید نقشه های اجرایی همراه با جزئیات آن را تهیه کنند. با استفاده از این نقشه ها محل اتصال دقیق این اجزا به دیوار، سقف و کف مشخص می شود. در این صورت ورق های پلیت به ستون ها نصب می شوند تا اتصال آن ها به سازه های اطراف از طریق جوش کاری انجام گیرد.

در قسمتی از دیوار، بلوک ها را به طور کامل اجرا می کنند و در سمت دیگر وال پست ها را از وسط بلوک ها عبور می دهند. به واسطه اره در داخل بلوک حفره ای ایجاد می کنند تا وال پست و پروفیل بتوانند به راحتی از آن عبور کنند. وال پست توزیع نیروها را به نحوی انجام می دهم که نیروها مستقیم بر ستون های اصلی ساختمان وارد گردد و دیوار در امان بماند.

اجزاء تشکیل دهنده وال پست

وال پست می تواند از جنس ها متفاوتی ساخته شود. استفاده از چوب در جهت مقاوم‌ سازی ساختمان به نوعی منسوخ شده است اما باید توجه داشت وال پست های ابتدایی به صورت چوبی ساخته می شدند. همچنین وال پست ها را می توان به صورت بتنی طراحی نمود. البته منظور بتن مسلح است. برای ساخت وال پست از جنس بتن مسلح نیز ابتدا قابهایی را به وسیله نبشی می سازند و سپس اقدام به ساخت وال پست جهت نصب در دیوار ساختمان بهره می برند. اما بیشترین کاربرد در طراحی و مهندسی را وال پست فلزی دارد.

وال پست فلزی می بایست قابلیت اتصال از دو سمت را در دیوار داشته باشد. بهترین گزینه برای تولید وال پست نبشی آهنی می باشد که در ادامه این مقاله به جزئیات آن نیز خواهیم پرداخت. علاوه بر نبشی وال پست می تواند از قوطی فلزی نیز ساخته شود. پروفیل های ساختمانی، قوطی 40×40 و یا قوطی 60×60 با ضخامت های 2.5 یا 3 میلیمتر بهترین گزینه ها برای این کار می باشد. گاهی امکان اتصال وال پست به طور مستقیم در ستونهای اصلی ساختمان وجود ندارد که در این صورت از تسمه آهنی برای محکم نمودن وال پست بهره می‌گیرند.

در این مقاله از آهن اسپات درباره اصول و ضوابط نبشی کشی ساختمان صحبت کردیم. نبشی کشی ساختمان فلزی و بتنی اصولی دارد که رعایت آن‌ها موجب افزایش مقاومت سازه و دیوارها در برابر زلزله خواهد شد. نبشی کشی نما، باید طبق این اصول و ضوابط صورت گیرد تا حداکثر استحکام لازم را ایجاد کند. امیدواریم این مطلب در عملکرد بهتر جهت مقاوم‌سازی ساختمان به شما کمک کند.