از جمله اصلی‌‌ترین موضوعات در ساخت و ساز، استحکام سازه است که این مقاومت با استفاده از سیمان و فولاد در سازه قابل تأمین است؛ که نیاز به استفاده از این مصالح در کنار هم منجر به تولید بتن مسلح شده که هسته اصلی آن را آرماتور تشکیل داده است. در این مطلب از سایت آهن اسپات، به معرفی کامل آرماتور و همه موارد لازم برای شناخت خصوصیات و نحوه اجرای آن خواهیم پرداخت.

آرماتور چیست؟

وقتی قرار است یک سازه از استحکام زیادی برخوردار باشد، سیمان و بتن گزینه بسیار مناسبی برای ایجاد مقاومت بالا در مصالح و کل سازه هستند؛ اما در کنار مزایای استفاده از بتن در ساخت و ساز، یک عیب عمده هم در آن وجود دارد که این نقص در فرمول شیمیایی بتن و زمانی به خوبی قابل مشاهده است که فشارهای ناشی از تنش لرزه و ارتعاش، باعث شکستن بتن شود. بتن در برابر فشارهای کششی زیاد، تحمل بالایی ندارد و دچار‌ ترک و شکستگی خواهد شد؛ بنابراین با روشی باید آن را تقویت کرد.

راه حل رفع این مشکل بتن در استفاده از فولاد است؛ اگر در بخش‌هایی از سازه که قرار است بتن استفاده شود، از نوعی اسکلت فولادی استفاده کنیم، تحمل کلی سازه بسیار افزایش یافته و به روز انواع تنش، قادر به شکستن بتن نخواهد بود؛ این عملیات به فرآیند مسلح کردن یا تقویت بتن معروف است.

از انواع مختلف فولاد مثل مقاطع ناودانی، قوطی و یا تیرآهن I شکل برای مسلح کردن بتن استفاده می‌شود که یکی از انواع پرمصرف آن، میلگرد و آرماتور است. برای تقویت بتن در ابتدا باید یک آرماتور به صورت اسکلت اصلی بافته شده و این اسکلت داخل یک قالب بتنی قرار گیرد. حال پس از خشک شدن بتن داخل قالب، یک بتن مسلح شده با آرماتور خواهیم داشت که دیگر عیوب مربوط به بتن در آن وجود ندارد.

ویژگی‌های آرماتور

آرماتورها در اصل برای ایجاد مقاومت و استحکام در داخل سازه بتن تعبیه می‌شوند و به همین خاطر باید دارای خواصی باشند که جهت ایجاد حدی از این مقاومت ضروری است. این خواص عبارتند از:

  • در برابر نیروها و فشار ضربه مقاومت داینامیک خوبی داشته باشند.
  • در انواعی خاصی از آنها، قابلیت جوش پذیری مناسبی موجود باشد.
  • دارای قابلیت اتصال به قطعات دیگر یا اتصال و جوش سرد باشند.
  • دارای نقطه تسلیم و مقاومت کششی مناسب باشند.

کاربرد آرماتور

وظیفه اصلی آرماتور در ساختمان، افزایش استحکام کششی بتن است و هر چقدر درگیری این دو با هم بیشتر باشد، سطح مقاومت سازه بالاتر خواهد رفت. در سازه هر جا که قرار است یک پهنه یا یک المان دارای استحکام باشد، باید بتن را با آرماتور مسلح کرد.

اولین مرحله ساخت هر سازه، اجرای عملیات فوندانسیون در ساختمان است که باید توسط بتن و آرماتور بندی ساخته و آماده شود. تمام وزن ساختمان قرار است بر روی این فوندانسیون قرار بگیرد. ستون‌های یک ساختمان پس از قالب بندی توسط بتن مسلح، به پایه‌‌ای تبدیل خواهند شد که بتوانند صدها تن بار طبقات ساختمان را به راحتی تحمل نمایند. سقف هر طبقه هم باید طوری مقاوم ساخته شود که بتواند بخوبی تحمل فشارهای مختلف وارد شده به کف واحد را داشته باشد.

در این‌جا هم آرماتور در اجرای سقف پروژه نقش دارد. دیوارهای هر طبقه هم قرار است انواع فشارهای وارده در جهات مختلف را به خوبی از کف طبقات بالاتر به سطح طبقات پایین‌تر منتقل کرده و فضای هر واحد را نیز تفکیک کنند. در انواع پروژه بزرگ و صنعتی مثل ساخت سد، کارخانه، انبار، پل و اسکله نیز از قدرت استحکام بالایی که آرماتور به بتن بخشیده است، بهره برداری می‌شود.

نحوه تولید آرماتور

ساخت آرماتور با استفاده از انواع مختلف میلگرد قابل انجام بوده و میلگرد مصرفی در هر پروژه دارای خصوصیات متفاوتی است. برای تولید آرماتور در صنعت فولاد از شمش استفاده می‌کنند. روش‌های مختلفی برای تولید میلگرد آرماتور وجود دارد که عبارتند از:

1. روش نورد گرم

شمش مورد استفاده برای تولید میلگرد، شمش 3sp بوده و دارای ابعاد مختلفی است. در ابتدا این شمش‌ها به اندازه طول مناسب بریده شده و سپس باید این قطعات حرارت دیده و سرخ شوند. دمای مورد نیاز برای اینکار 1100 درجه سانتی گراد است و پس از رسیدن حرارت کوره به این مقدار، قطعات شمش نرم شده و حالت مومی‌خواهند داشت. حال شمش فولاد قابلیت تبدیل به اشکال مختلفی را دارد.

در این مرحله این قطعات شمش باید روی رول قرار گرفته و در حین حرکت از بین غلتک‌های دستگاه نورد، تحت فشار بالای غلتک‌ها قرار گرفته و نازک‌تر شوند. این عملیات بایستی چند بار و از میان چند سری از غلتک‌ها انجام شده و تکرار شود تا قطر میلگرد به اندازه مورد نظر برسد. بدین‌ترتیب با هر بار عبور هر شمش از میان غلتک‌ها، عرض آن‌ها کم‌تر شده و طول‌شان افزایش پیدا خواهد کرد.

2. روش نورد سرد

در این روش نیز مراحل تولید مانند روش نورد گرم است اما حرارت بالا وجود ندارد و دمای لازم برای تولید  محصول همان دمای اتاق است. در این روش کاهش قطر و ضخامت فولاد، فقط با استفاده از فشار غلتک‌ها در محصول ایجاد می‌گردد.

3. روش میکرو آلیاژی

این روش مناسب ساخت آرماتورهای دارای مقاومت بالا است و برای این‌کار در پروسه تولید باید به فولاد عناصری مثل وانادیوم، روبیدیوم و تیتانیوم اضافه کرد. به همین دلیل هم بافت و‌ ترکیب آرماتور تولیدی با این روش بسیار یکنواخت بوده و مقاومت کششی بسیار بالایی دارد و مناسب مصرف در مناطق زلزله خیز است.

استاندارد تولید آرماتور

ساخت آرماتور دارای استانداردهای متفاوتی است که هر کدام شامل خصوصیات  شیمیایی و مکانیکی خاصی هستند. استانداردهای اصلی تولید میلگرد و آرماتور در ایران عبارتند از:

  • استاندارد روسی

استاندارد روسی انواع آرماتور تولیدی در 3 گروه A-1 ,A-2 ,A-3 قرار دارد. پیشگام صنعت ساخت میلگرد آرماتور در ایران، شرکت ذوب آهن اصفهان است که از استاندارد روسی استفاده می‌کند.

  • استاندارد DIN آلمان

استاندارد DIN یک استاندارد اروپایی تولید آرماتور است که بر اساس آیتمهای مختلفی تدوین شده است. در این استاندارد خصوصیاتی برای آرماتور تدوین شده که در ادامه بیان خواهند شد.

انواع آرماتور

پس از پایان فرآیند تولید آرماتور، محصول نهایی به اشکال مختلفی بسته بندی و روانه بازار خواهد شد. این تنوع فرمی‌ محصول بخاطر موارد استفاده از آن است.

1_ بر اساس ظاهر

بدنه آرماتور تولیدی دارای دو نوع اصلی است:

  • آرماتور معمولی با سطح مسطح و صاف

آرماتور معمولی سطحی صاف و بدون برآمدگی دارد و در مواردی مورد استفاده است که فشار زیادی روی سازه وجود نداشته باشد.

  • آرماتور آجدار با سطحی نامسطح

نوع دوم آرماتور آجدار است که دارای برآمدگی است و این زائدهای روی سطح آن بخاطر افزایش سطح تماس آن با بتن است. هرجا که قرار است وزن زیادی روی سازه وجود داشته باشد، وجود این آج‌ها روی آرماتور، امکان شکستن بتن را از بین خواهد برد.

2_ بر اساس اندازه و طول

از نظر اندازه و طول آرماتور هم دو نوع محصول وجود دارد:

  • آرماتور شاخه‌ای

طول این نوع آرماتور حداکثر تا 12 متر بوده و عرضه آن به صورت شاخه، مخصوص قطرهای ضخیم و یا قطر 14 میلی متر به بالا است.

  • آرماتور کلافی

کلاف آرماتور مخصوص قطرهای نازک‌تر یا قطر زیر 12 میلیمتر است و هر بندیل از آرماتور کلافی، وزنی بین 2 تا 5 تن دارد که در محصولات کارخانجات تولیدی، دارای وزن‌های مختلفی هستند.

3_ بر اساس مقاومت

آرماتور با توجه به مقاومت متریال آن نیز دارای چند نوع مختلف بوده و این تفاوت آن‌ها ناشی از تفاوت در جنس‌ترکیبات شیمیایی آن‌هاست. انواع آرماتور از لحاظ جنس و مقاومت عبارتند از:

  • آرماتور اپوکسی
  • آرماتور گالوانیزه
  • آرماتور ضد زنگ
  • آرماتور فولاد کربن
  • آرماتور فایبر گلاس
  • آرماتور با استاندارد روسی
  • آرماتور با استاندارد اروپایی

آنالیز شیمیایی این محصولات یکی نیست و به همین دلیل هم خصوصیات مکانیکی آن‌ها نیز با هم فرق دارد.

4_ بر اساس نوع مقاطع و روش مونتاژ

آرماتور از نظر شکل، نوع مقاطع و روش مونتاژ دارای انواع مختلفی است که در ادامه مطلب 3 دسته بندی آن آمده است.

1. مقاطع A1 تا A4

تولید این آرماتور بر اساس استاندارد روسی بوده و دارای 4 نوع مختلف است که هر یک مورد استفاده خاصی دارد. آرماتور A1 را آرماتور ساده نیز می‌نامند که سطح آن صیقلی و صاف بوده و آجی ندارد و جنس متریال آن نرم است. این آرماتورها دارای مقاومت تسلیمی‌2400 و مقاومت کششی ۳۶۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌ متر مربع می‌باشد.

از نظر فیزیکی این آرماتور انعطاف پذیری بالایی دارد. آرماتور A2 آرماتور دارای آج ساده و جنسی نیمه سخت است. این آرماتور دارای مقاومت تسلیم 3400 و مقاومت کشش 5000 کیلوگرم بر سانتی‌ متر مربع است و آج آن به صورت مارپیچ به دور محور طولی آن پیچیده شده که درگیری زیادی را با بتن ایجاد می‌کند.

آرماتور A3 نوع سخت و دارای آج‌هایی به شکل عمودی و افقی است که آج‌های آن به شکل جناقی هشتی ایجاد شده است و به خاطر وجود کربن بیش‌تر در‌ترکیب فولاد آن، جنسش از دو نوع قبلی سخت و محکمتر است. آرماتور A4 از همه انواع قبلی مقاوم‌تر بوده و با‌ترکیب شیمیایی خاصی که دارد، قادر به تحمل کشش بسیار بالایی است؛ هم‌چنین آج‌های این آرماتور به صورت مرکب ایجاد شده و مناسب استفاده در پروژه‌ها‌یی است که قرار است در آن‌ها فشار بار وزنی بسیار بالایی بر سازه وارد گردد.

2. اشکال مکانیکی مختلف آرماتور

برای ایجاد بهترین سطح مقاومت در سازه، گاهی لازم است تا آرماتور به اشکال مختلفی بریده و خم شود تا با استفاده از آن بتوان شبکه محکم‌تری در سازه ایجاد کرد. مدل‌های مختلفی از این اشکال آرماتور عبارتند از:

  • خاموت

قطعات افقی خاموت یک فریم چند ضلعی برای آرماتورهای طولی ایجاد کرده و مانع دور شدن آن‌ها از هم و ثبات قالب خواهند شد.

  • سنجاقی

این قطعه افقی آرماتور نیز مانعی است برای این‌که قطعات طولی آرماتور ثابت مانده و به هم نزدیک نشوند.

  • اودکا

اودکا باید بین دو آرماتور طولی بسته شود تا از باز شدن قطری میله‌ها‌ی طولی روبروی هم و از دور شدن آن‌ها از هم جلوگیری نماید.

  • رکابی

رکاب بین دو شبکه این محصول فاصله ثابت ایجاد کرده و باعث خواهد شد دو شبکه در کنار هم ثابت باقی بمانند.

  • خرک
  • وقتی قرار است فشار وزن و باری بر روی شبکه این محصول قرار داده شود از آرماتور خرک برای حفظ و نگهداری شبکه استفاده می‌شود.

5_ بر اساس استاندارد DIN

آرماتوری که با این استاندارد تولید می‌شود بیشتر در صنعت ساخت و ساز مصرف شده و دارای 3 فرم مختلف است:

  • آرماتور صاف طولی که به تنهایی در داخل بتن قرار گرفته و باعث تقویت بتن می‌گردد.
  • شبکه‌ای از این محصول که با قطعات آرماتوری که به یک‌دیگر متصل شده، در کارگاه مونتاژ می‌شود.
  • شبکه به شکل سیم گرد که با آرماتورهای ساده ساخته شده و به صورت گرد و یا یک قرقره درآمده و در داخل بتن قرار می‌گیرد.

تفاوت میلگرد با آرماتور

گاهی این کلمات به جای هم استفاده شده و ممکن است ایجاد شبهه نمایند، اما تعریف دقیقی برای هر یک وجود دارد که در ادامه بیان خواهد شد. میلگرد یک محصول کارخانجات فولادی است و تا زمانی که دست نخورده و هنوز جزء مصالح ساختمانی باشد، یک میله فولادی است که در انواع گوناگون پروژه، امکان استفاده دارد.

میلگرد ممکن است در یک پروژه صنعتی و برای ساخت یک دستگاه یا تجهیزاتی مختلف استفاده شود و یا ممکن است در یک پروژه ساختمانی برای بتن مسلح مورد مصرف قرار گیرد؛ اما وقتی همین میلگرد، برش خورده و خم شود و قطعاتی از آن به اشکال مختلفی به هم وصل شود، نام آن به آرماتور تغییر خواهد کرد؛ در‌ واقع آرماتور میلگردی است که تبدیل به شکل متفاوتی شده و یا برای مسلح کردن بتن آماده شده است.

آرماتوربندی چیست؟ 

نحوه اجرای آرماتوربندی بستگی به نوع پروژه و ابعاد آن دارد و در ابتدا باید یک طرح و نقشه دقیق برای این محصول تهیه شود. در قدم بعدی آرماتورهای مورد نیاز باید بر اساس نقشه خریداری و به محل کارگاه حمل گردد. حال نوبت برش میلگردها به ابعاد کوچک‌تر و بر اساس نقشه است؛ سپس طبق نقشه باید همه اجزاء آماده شده آرماتورها به هم بسته شوند که بر اساس نوع پروژه از روش خاصی باید برای بستن آن‌ها استفاده کرد. باید بدانیم که امکان جوشکاری در آرماتورها را نداریم، چون بعداً احتمال شکستگی در محل جوش خوردگی وجود دارد.

تا این‌جا کار آرماتوربندی به پایان رسیده است و در مراحل بعدی در اطراف آرماتورها باید قالب بندی انجام داد و پس از پایان قالب بندی پروژه، نوبت بتن ریزی درون قالب‌ها است. بتن پس از مدت زمان مخصوصی محکم خواهد شد و امکان باز کردن قالبها وجود خواهد داشت.

_ انواع خمکاری آرماتور

بخش بزرگی از هر شبکه آرماتور که اجرا شده، از طریق قطعات مختلف میلگرد ساخته شده که به آرماتورهای طولی اطراف متصل شده است. تمام این قطعات احتیاج به خمکاری دارند و پس از برش کاری آرماتورها، باید با خمکاری به اشکال خاصی تبدیل شوند، اگر قطر آرماتورهای مصرفی در پروژه کمتر از 12 میلی متر باشد، امکان اجرای مرحله خمکاری به صورت دستی وجود دارد.
انجام این مرحله از کار، به صفحه مخصوص خمکاری و آچار مخصوص آن احتیاج دارد و مابقی کار توسط دست انجام می‌پذیرد؛ اما در پروژه‌ها‌ی بزرگی که آرماتورهای قطورتر مورد استفاده باشند، از دستگاه‌های نیمه صنعتی و صنعتی مخصوص باید استفاده کرد. این دستگاه‌ها تمام کارهای لازم را تنها با حضور یک اپراتور انجام می‌دهند. تعدادی از این دستگاه‌ها قابل حمل و نقل بوده و قابلیت استقرار و راه اندازی در محل پروژه را نیز دارند.

_ روش‌های بستن قطعات آرماتور

برای اجرای آرماتورها در هر پروژه، قطعات میلگرد به دو صورت در کنار هم قرار گرفته و به یکدیگر متصل می‌شوند. در هر سازه مدل قرارگیری قطعات آرماتورها یا به صورت ضربدری و یا به شکل کنار هم خواهد بود.

  • به صورت کراواتی ( از کنار )

قصعات در این روش هر دو در یک راستا و به شکل به هم چسبیده قرار گرفته و سپس توسط سیم مفتول به یک‌دیگر متصل خواهند شد.

  • به شکل ضربدری

در مدل ضربدری هر قطعه این محصول، راستای خاص خود را دارد و قطعات هم راستای هم نیستند و به شکل علامت به علاوه یا ضربدر روی هم قرار گرفته و سپس با سیم مفتول به هم متصل می‌گردند.

_ اتصالات آرماتور

انواع مختلف وصله و اجرای اتصال در آرماتورها به شرح زیر است:

  • وصله اتکایی

برای آرماتورها با قطر بیش از 25 میلی متر است.

  • وصله مکانیکی

وصله مکانیکی یا کوپلر برای هم راستا نگه داشتن آرماتورها است.

  • وصله جوششی

این وصله توسط دو روش جوش الکتریکی و جوش تماسی قابل انجام است.

  • وصله پوششی

پرکاربردترین روش وصله آرماتورها روش وصله پوششی است.

استفاده از آرماتور، مزایا و معایب آن

نکات مختلفی در زمان استفاده از این محصول وجود دارد که اگر رعایت نشوند، پروژه موفق نشده و باعث ایجاد زیان مالی خواهند شد. موارد زیر در زمان استفاده از این محصول اهمیت زیادی دارند:

  • بین دو خاموت باید 20 سانتی متر فاصله وجود داشته باشد.
  • هرگز از محصول روغنی یا زنگ زده استفاده نشود.
  • برش این محصول فقط با قیچی مخصوص مجاز است و نه با هوا.
  • خاموت‌ها با دقت نصب شوند تا این محصولات در اثر فشار از هم باز نشوند.
  • بین آرماتورها و قالب باید حداقل 5 سانتی‌ متر فاصله برای بتن ریزی وجود داشته باشد.
  • خمکاری این محصول در دمای زیر 5 درجه مجاز نیست.
  • بستن خاموت و آرماتورها به هم فقط باید با سیم مخصوص آرماتور بندی باشد.

مزایای استفاده از آرماتور

علاوه بر خصوصیاتی که این محصول دارد، در مقایسه با سایر مصالح و روش‌های ساخت سازه، دارای مزایایی هم هست که عبارتند از:

  • قابلیت اجرای اشکال دلخواه و مختلف
  • استواری سازه در همان حالت اولیه و عدم انحراف در طول زمان
  • عدم نیاز به مهارت و تخصص بالا در اجرای سازه‌ها‌ی بتنی
  • مقاومت بسیار بالای بتن مسلح در برابر آتش و آب
  • قابلیت ایجاد‌تراکم و فشرده‌ سازی بالا در بتن مسلح
  • هزینه بسیار پایین نگهداری سازه مسلح بتنی
  • پایداری بالای این سازه‌ها‌ در برابر ضربات لرزشی و انواع تکانه
  • ایجاد استحکام کششی بسیار قابل توجه در سازه

معایب استفاده از آرماتور

این مدل اجرای سازه نیز دارای نقایص و نقاط ضعفی است که تعدادی از این عیوب عبارتند از:

  • احتمال ایجاد‌ ترک در بتن در زمان انقباض یا در درجه حرارت بسیار پایین هوا
  • هزینه بالای شکل دهی به بتن و آرماتورها
  • عدم کارایی بتن آرمه در صورت اجرای ناشیانه یا متریال نامرغوب

کارخانجات تولیدکننده آرماتور

تولید میلگرد آرماتورها در ایران توسط شرکت‌های زیادی انجام گرفته و بزرگ‌ترین شرکت تولید کننده ایران کارخانه ذوب آهن اصفهان است. تعدادی دیگری از تولیدکنندگان این محصول عبارتند از:

  • مجتمع فولاد خراسان
  • فولاد آذربایجان میانه
  • مجتمع فولاد بافق
  • کارخانه ظفر بناب
  • جهان فولاد سیرجان
  • صنایع فولاد کرمان بردسیر
  • مجتمع فولاد آناهیتا گیلان
  • مجتمع فولاد روهینا جنوب
  • صنایع فولاد کاوه تیکمه داش
  • کارخانه سرمد ابرکوه یزد
  • فولاد خرمدشت تاکستان
  • کارخانه فولاد آلیاژی ایران
  • کارخانه فولاد کویر کاشان
  • کارخانه نورد کوثر اهواز

استعلام قیمت آرماتور و خرید آن از آهن اسپات

موضوع بسیار مهم در خرید این محصول، کیفیت کالای خریداری شده است چرا که در صورت بی کیفیت بودن متریال آن، خطرات بسیار جدی برای سازه و هم‌چنین برای موضوعات مالی پروژه به وجود خواهد آمد. بهتر است برای اطلاع از قیمت و انجام یک خرید مطمئن، موارد زیر را مد نظر داشته باشید:

  1. در ابتدا یک فروشنده مطمئن آرماتورها پیدا کنید.
  2. اطلاعات کاملی از شرایط بازار دریافت کنید.
  3. استعلام آخرین قیمت‌های این محصول از فروشندگان.
  4. کسب اطمینان کامل از اصالت کالا و کیفیت برند آن.
  5. محل دقیق تحویل را بپرسید.
  6. تمام هزینه‌های مربوط به حمل کالا به کارگاه ما استعلام شود.
  7. هنگام تحویل، حتماً اصالت کالا توسط کارشناس تأیید گردد.

در بازار فولاد کشور ما تعداد زیادی تولید کننده و فروشنده آرماتورها وجود دارد؛ اما به خاطر اهمیت موضوع کیفیت و هم‌چنین اصل بودن برند تولید کننده آن، لازم است تا کالا و عرضه کننده آن را به خوبی شناخت سپس اقدام به خرید کرد. این نیاز در بازار فولاد کشور، توسط مدیران حرفه‌ ای سایت آهن اسپات شناسایی و راه حلی برای رفع آن ارائه شده است.

مجموعه خدمات آنلاین آهن اسپات به شما خریدار محترم این محصول و سایر محصولات فولادی کمک خواهد کرد تا با خیال آسوده، بهترین محصولات بازار را در قیمتی مناسب تهیه فرمایید. تولیدکنندگان معتبر این محصول در کشور در وب سایت آهن اسپات، معرفی شده اند.