برای ساخت یک سازه و ساختمان مستحکم، مصالح و مواد اولیه خاصی مورد نیاز است، از آجر و سیمان گرفته تا سایر مواد که ممکن است ضروری یا غیرضروری باشند. تیرآهن یکی از اصلی‌ترین و ضروری‌ترین موارد برای داشتن سازه‌ای پایدار است.
یکی از انواع رایج و پرکاربرد تیرآهن که به دید عموم آشناتر است، تیرآهن H شکل است که در صنعت آهن ایران به «تیرآهن هاش» یا «هاش بیم» یا «بال پهن» مشهور است.

انواع تیرآهن هاش (H) و تفاوت آنها باهم

تمامی تیرآهن‌ها متشکل از یک جان که همان بدنه اصلی است و دو بال هستند، در تیرآهن نوع هاش، جان به صورت قائم بر بال‌ها قرار گرفته و شکل H را ساخته‌است. بال‌ها در این نوع تیرآهن مقداری پهن‌تر و ضخیم‌تر از انواع دیگر هستند که این موضوع روی وزن کلی آن موثر بوده و باعث می‌شود تیرآهن H سنگین‌تر از انواع معروف به تیرآهن I باشد.
در این نوشتار، دو نوع تیرآهن هاش معروف را بررسی و مقایسه خواهیم کرد:

  • هاش سبک(HEA)
  • هاش سنگین(HEB)

این دو نوع تیرآهن فرآیند تولید متفاوتی را طی می‌کنند و با داشتن وزن و ابعاد متفاوت، برای کاربردهای متفاوتی در نظر گرفته می‌شوند. بنابراین باید ويژگی هریک از این تیرآهن‌ها شناخته شود تا هاش سبک و سنگین به اشتباه به جای یکدیگر به کار نرفته و موجب ایجاد خسارت نشوند.
آهن اسپات قصد دارد در ادامه این مقاله به بررسی ویژگی‌ها، کاربردها و در نهایت  تفاوت‌های هاش سبک و سنگین بپردازد، با ما همراه باشید.

تیرآهن هاش (H) چیست؟

در اوایل قرن بیستم میلادی بود که تیرهای چوبی جای خود را به تیرآهن‌ها دادند و انقلاب مهمی در این صنعت به وجود آمد. در همین دوران، شرکتی به نام Bethelehem اقدام به تولید تیرآهن هاش با بال پهن کنونی کرد و تحولی بزرگ در صنعت ساختمان‌سازی و ساخت تیرآهن‌ها رخ داد.

پروفیل‌های نورد شده‌ای که در سایزهای 100 تا 1000 میلی‌متر و در طول‌های 12 متری تولید می‌شود را تیرآهن هاش می‌گویند. تفاوت این نوع تیرآهن‌ها با تیرآهن‌های معمولی (I) که بال‌های بلندتر و پهن‌تری دارند و این مشخصه باعث شده تا به تیرآهن‌های هاش، تیرآهن‌های بال پهن نیز بگویند.

اگر از سطح مقطع به این نوع تیرآهن‌ها نگاه کنیم، ظاهری شبیه به (H) دارند و این موضوع باعث شده تا در ایران به این نوع تیرآهن‌ها، تیرآهن هاش نیز بگویند.

مقایسه تیرآهن هاش (H) سبک و سنگین

جهت درک بهتر تفاوت هاش سبک و سنگین، در جدول زیر به مقایسه این دو نوع تیرآهن پرداخته‌ایم:

نوع

مساحت سطح

(مترمربع)

 وزن در واحد طول kg/m

ضخامت بال tf

سانتی متر

ضخامت جان tw

سانتی متر

طول w

سانتی متر

ارتفاع h

سانتی متر
هاش سبک (HEA100) 0.561 7 ۰.۸ ۰.۵ ۱۰ ۹.۶
هاش‌‌سنگین (HEB100) 0.567 20.8 ۱ ۰.۶ ۱۰ ۱۰

همانطور که مشاهده می‌کنید، هاش سبک و سنگین در اغلب موارد با یکدیگر تفاوت چشم‌گیری دارند. این تفاوت‌ها بین هاش سبک و سنگین باعث شده‌است که کاربردهای متفاوتی داشته‌باشند که می‌توانید در ادامه با آن‌ها آشنا شوید.

با توجه به داده‌های جمع‌آوری شده توسط آهن اسپات در جدول بالا ، اولین و مهم‌ترین تفاوت هاش سبک و سنگین که در نام آن‌ها نیز مشهود است، تفاوت در وزن و اندازه است. هاش سنگین بزرگ‌تر و سنگین‌تر از هاش سبک است و این موضوع، باعث می‌شود مقاومت آن‌ها در برابر وزن متفاوت باشد و کاربرد متنوعی داشته باشد.

1. تفاوت در اندازه و وزن

_ اندازه و وزن هاش سبک

طول هاش سبک نهایتا تا ۳۰ متر می‌رسد. از نظر ابعاد، در هاش سبک طول بال‌ها کمتر از ارتفاع آن‌هاست و بال‌ها از جان ضخیم‌تر هستند. به صورت کلی هاش سبک از هاش سنگین نازک‌تر و کوتاه‌تر است، در نتیجه وزن کمتری هم دارد.

_ اندازه و وزن هاش سنگین

حداکثر طول هاش سنگین تا ۱۰۰ متر است. در هاش سنگین اندازه طول و ارتفاع جان‌ها برابر است و جان و بال دارای ضخامت نسبتا یکسانی هستند، به دلیل همین ضخامت و طول زیاد، وزن هاش سنگین بسیار بالاتر از هاش سبک است.

2. تفاوت در استحکام و مقاومت

یکی از تفاوت‌های مهم هاش سبک و سنگین، میزان استحکام آن‌هاست که موجب ایجاد کارایی‌ و کاربرد متفاوت در آن‌ها می‌شود. این موضوع ارتباط مستقیمی به وزن و ضخامت این تیرآهن‌ها دارد و موجب تفاوت هاش سبک و سنگین در میزان مقاومت شده‌است.

_ استحکام هاش سبک

هاش سبک،‌ چندان محکم نیست و نمی‌تواند نیروی زیادی را تحمل کند، چون ضخامت زیادی ندارد.اما چند هاش سبک در کنار یکدیگر، می‌توانند در انتقال وزن‌ به ستون‌ها و برداشتن فشار از روی سازه موثر عمل کنند.

_ استحکام هاش سنگین

افزایش وزن به خودی خود باعث افزایش مقاومت می‌شود. به همین دلیل هاش سنگین وزن بیشتری دارد و به همین علت، در تحمل نیروهای کششی بسیار بهتر عمل می‌کند و می‌تواند بار‌های سنگین مانند وزن یک برج بزرگ را به راحتی تحمل کند.

3. تفاوت در نوع تولید

اغلب مقاطع فولادی با روش نورد گرم تولید می‌شوند و تیرآهن هاش هم از همین قاعده پیروی می‌کند. در این روش شمش‌ آهن را وارد کوره می‌کنند تا به دمای ۲۰۱۲ فارنهایت برسد. سپس به کمک غلطک‌های مخصوص، فرآیند شکل‌دهی را طی کرده و با توجه به نوع آن (هاش سبک و سنگین) تولید و پرداخته می‌شود.

استاندارد پروفیل در ایران، از معیارهای اروپایی پیروی می‌کند. تیرآهن‌ها پس از طی فرآیند تولید، در سایزهای ۶ الی ۱۴ متر وارد بازار شده و باتوجه به تقاضا، مورد استفاده‌های مختلف قرار می‌گیرند. در ایران، تیرآهن بال‌پهن هم به صورت داخلی توسط کارخانه‌های مختلف مانند فولاد البرز ایرانیان، جهان فولاد غرب، فولاد البرز ایرانیان و… تولید می‌شود و هم از کشورهایی نظیر اسپانیا، اوکراین و کره وارد می‌گردد.

_ تولید هاش سبک

فرآیند نورد در هاش سبک بسیار ساده‌ است و فقط یک دسته رول عادی در آن به کار برده می‌شود. بنابراین هاش سبک بسیار سریع تولید می‌شود و قابلیت ساخت تعداد بالا در زمان کم را دارد. این به این دلیل است که هاش سبک قرار نیست کاربرد استقامتی داشته‌باشد و نیازی به صرف زمان زیاد برای ایجاد استحکام بسیار بالا در آن نداریم.

_ تولید هاش سنگین

فرآیند تولید هاش سنگین با کمک نوردهای چندجهته صورت می‌گیرد و یا دو بال به جان تیرآهن جوش داده می‌شوند. این فرآیند در مقایسه با تولید هاش سبک طولانی‌تر و پیچیده‌تر است، زیرا استحکام بسیار بالا در هاش سنگین شرط مهم و اصلی است و باید دارای ضخامت مناسب جهت تحمل وزن‌های سنگین باشد.

4. تفاوت در کاربرد

تفاوت در وزن، ابعاد و ضخامت موجب می‌شود که هاش سبک و سنگین،‌کاربردهای متفاوتی داشته‌باشند و استفاده آن‌ها به جای یکدیگر، موجب خسارت شود.

_ کاربرد هاش سبک

هاش سبک با استناد به داده‌های جمع‌آوری شده توسط آهن اسپات در جدول بالا و همانگونه که از نامش نیز مشخص است، وزن کمی دارد. به همین دلیل می‌تواند در قسمت‌های بالایی سازه‌ها استفاده شود تا فشار کمتری به پایه‌ها وارد آید. همچنین این نوع تیرآهن، در صنایعی مانند کامیون‌سازی استفاده می‌شود، جایی که سبک بودن از مقاومت مهم‌تر است.

_ کاربرد هاش سنگین

هاش سنگین، ضخامت بیشتری دارد و دلیل وزن بالای آن هم همین است. بنابراین می‌تواند به عنوان ستون‌های اصلی ساختمان و پل‌های پرتردد که قرار است وزن زیادی را تحمل کنند به کار رود.
تیرآهن‌های کوچک‌تر وزن را تقسیم کرده و به سمت ستون‌های اصلی هدایت می‌کنند، بنابراین باید تحمل وزن بسیار بالا را داشته باشند و هاش سنگین برای این کار انتخاب مناسبی است.

خرید تیرآهن هاش (H) از آهن اسپات

هاش سنگین و سبک، تیرآهن‌های فولادی به شکل حرف انگلیسی H هستند که در صنایع مختلف مانند ساخت و ساز،‌ تولید کامیون، پل‌سازی و… استفاده می‌شوند.
طبیعتا این کاربرد متنوع، نمی‌تواند با ویژگی‌های یکسان تامین شود. در این مقاله از آهن اسپات به این موضوع پرداختیم که تیرآهن هاش سنگین، وزن و ضخامت بیشتری نسبت به هاش سبک دارد.

تفاوت هاش سبک و سنگین در وزن و همچنین طول بیشتر هاش سنگین نسبت به نوع سبک، باعث می‌شود که هاش سنگین برای استفاده در پایه‌ها و ستون‌ها و هاش سبک برای استفاده در بدنه سازه‌ها مناسب‌تر باشد.

در این نوشتار از آهن اسپات با به بررسی تفاوت هاش سبک و سنگین در وزن، ابعاد، ضخامت، متوجه شدیم که این دو نوع تیرآهن دارای ویژگی‌های متفاوتی از نظر نوع تولید، کاربردها و استحکام و مقاومت می‌باشند.
برای خریداری تیرآهن و آگاهی قیمت لحظه ای هریک از تولیدکنندگان هاش سبک و سنگین می‌توانید به وبسایت آهن اسپات مراجعه کنید.